سجاد میرزایی؛ مجید رئوف
چکیده
پارامترهای زمانی از جمله پارامترهایی هستند که در اکثر مدل‌های هیدرولوژیکی و هیدرولیکی استفاده می‌شوند و متداول‌ترین آن زمان تمرکز است. هدف از این پژوهش، انتخاب بهترین روش از میان روش‌های برآورد زمان تمرکز در حوزه آبخیز آتشگاه در استان اردبیل است. در این پژوهش، مقادیر زمان تمرکز حوضه با استفاده از 14 معادله تجربی و روش ...
بیشتر
پارامترهای زمانی از جمله پارامترهایی هستند که در اکثر مدل‌های هیدرولوژیکی و هیدرولیکی استفاده می‌شوند و متداول‌ترین آن زمان تمرکز است. هدف از این پژوهش، انتخاب بهترین روش از میان روش‌های برآورد زمان تمرکز در حوزه آبخیز آتشگاه در استان اردبیل است. در این پژوهش، مقادیر زمان تمرکز حوضه با استفاده از 14 معادله تجربی و روش SCS در نرم‌افزارهای WMS و HEC-Geo-HMS صورت گرفته است. متوسط وزنی شیب آبراهه اصلی و پارامتر ضریب زبری منینگ با عملیات صحرایی تهیه شد. به‌منظور ارزیابی کارایی روش‌ها با استفاده از آمار هیدرومتری و بارندگی، تعداد سه واقعه سیلاب که از نظر زمانی برابر با بارش‌ها بودند، انتخاب و از روش گرافیکی، زمان تمرکز برای این سه واقعه محاسبه شد. زمان تمرکز محاسبه شده و مشاهداتی (2.28 ساعت) به‌وسیله شاخص درصد خطای نسبی و خطای میانگین باقی‌مانده مورد ارزیابی قرار گرفتند. بررسی بیشتر روابط به‌کار گرفته در این تحقیق نشان می‌دهد که مساحت نقش بسزایی را در برآورد مناسب زمان تمرکز ایفا می‌کند، چنانچه بررسی روابط هات-وی، هیدروگراف استدلالی و ین–چاو، کرپیچ و کالیفرنیا نشان می‌دهد که این روش‌ها جهت محاسبه زمان تمرکز، پارامتر مساحت را به‌کار نمی‌گیرند. به‌همین دلیل مقدار برآورد آن‌ها با مقدار مشاهداتی تفاوت قابل ملاحظه‌ای دارد، اما در مقابل روابط پاسینی و کربای با لحاظ کردن تاثیر پارامتر مساحت، برآورد نزدیک‌تری را به مقدار مشاهداتی ارائه داده است. نتایج نشان داد که به‌کارگیری تعداد پارامترهای بیشتر، نتایج مطلوبتری را به همراه دارد. چنانچه در رابطه SCS جهت محاسبه زمان تمرکز حوضه، علاوه بر پارامترهای طول و شیب آبراهه اصلی، پارامتر تلفات کل، نوع کاربری اراضی، عملیات اصلاحی، وضعیت هیدرولوژیکی و همچنین، گروه هیدرولوژیکی خاک مورد استفاده قرار می‌گیرد. در محاسبه مقدار زمان تمرکز با استفاده از روش SCS از مدل‌های WMS و همچنین، ابزار HEC-Geo-HMS، با توجه به این‌که مدل‌های مذکور از داده‌های رستری استفاده می‌کنند، دارای دقت بیشتر از روش‌های سنتی چون روش دستی می‌باشد. در حوضه آتشگاه، روش SCS برای برآورد زمان تمرکز با استفاده از نرمافزار WMS با مقدار حداقل آماره‌های خطای میانگین باقی‌مانده و درصد خطای نسبی به‌ترتیب برابر با 0.05 ساعت و 2.1 درصد برای حوضه مناسب می‌باشد.
