سید حمیدرضا صادقی؛ محسن ذبیحی
چکیده
فرسایندگی باران اولین نکته قابل توجه در مباحث فرسایش خاک است که نقش مهمی در جدا نمودن ذرات خاک از بستر اصلی خود ایفا میکند. از اینرو، بررسی روند عامل فرسایندگی باران در تصمیمگیری و برنامهریزی بهمنظور مدیریت منابع آب و خاک ضروری میباشد. حال آنکه مطالعات مربوط به جنبههای مختلف آن از جمله روند فرسایندگی و در تعامل ...
بیشتر
فرسایندگی باران اولین نکته قابل توجه در مباحث فرسایش خاک است که نقش مهمی در جدا نمودن ذرات خاک از بستر اصلی خود ایفا میکند. از اینرو، بررسی روند عامل فرسایندگی باران در تصمیمگیری و برنامهریزی بهمنظور مدیریت منابع آب و خاک ضروری میباشد. حال آنکه مطالعات مربوط به جنبههای مختلف آن از جمله روند فرسایندگی و در تعامل با روند بارندگی و شاخص بارش استاندارد شده مورد توجه جدی قرار نگرفته است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی روند عامل فرسایندگی باران مبتنی بر شاخص فورنیه در 28 ایستگاه در سرتاسر استان خراسان شمالی طی دوره زمانی 1366 تا 1385 با استفاده از آزمون من-کندال صورت پذیرفت. همچنین، بهمنظور مقایسه و تحلیل جامعتر نتایج، روند زمانی بارندگی و شاخص بارش استاندارد شده نیز بررسی شد. نتایج تحقیق نشان داد که ایستگاههای نوشیروان، فاروج، آیرقایه و غلامان روند کاهشی و دیگر ایستگاههای مورد مطالعه (71/85 درصد ایستگاههای استان) روند افزایشی در شاخص فرسایندگی فورنیه اصلاح شده را داشتهاند. نتایج بررسی روند شاخص بارش استاندارد شده و همچنین، بارندگی در خراسان شمالی نشان داد که در اغلب ایستگاهها (89/28 درصد ایستگاهها) جز ایستگاههای خرتوت، نوشیروان، فاروج و آیرقایه، روند افزایشی وجود داشته است. همچنین، بیشینه و کمینه مقدار شاخص فرسایندگی فورنیه اصلاح شده در استان با مقدار 70/97 و 33/44 میلیمتر بهترتیب مربوط به ایستگاه درکش و آبیاری بجنورد بوده است.
رئوف مصطفیزاده؛ محسن ذبیحی؛ مریم ادهمی
چکیده
ویژگی خودتشابهی در متغیرهای اقلیمی، امکان استفاده از بعد فرکتالی و تحلیل تغییرات زمانی و مکانی آن را فراهم مینماید. بر این اساس استفاده از هندسه فرکتالی در پیشبینی رفتار بسیاری از فرایندهای طبیعی از جمله بارندگی در مناطق مختلف از اهمیت ویژهای برخوردار است. در همین راستا هدف پژوهش حاضر، تعیین و محاسبه بُعد فرکتالی وقوع دورههای ...
بیشتر
ویژگی خودتشابهی در متغیرهای اقلیمی، امکان استفاده از بعد فرکتالی و تحلیل تغییرات زمانی و مکانی آن را فراهم مینماید. بر این اساس استفاده از هندسه فرکتالی در پیشبینی رفتار بسیاری از فرایندهای طبیعی از جمله بارندگی در مناطق مختلف از اهمیت ویژهای برخوردار است. در همین راستا هدف پژوهش حاضر، تعیین و محاسبه بُعد فرکتالی وقوع دورههای خشک و مرطوب، تفسیر خصوصیات دورههای خشک و مرطوب و بررسی تغییرات مکانی آن در 40 ایستگاه بارانسنجی استان گلستان است. بدین منظور از روش شمارش باکس با دستکم یک تکرار در دادهها و تعداد وقوع ماههای پرباران یا کمباران در دورههای یک تا نه ماهه و محاسبه بعد فرکتالی استفاده شده است. سپس از روش رگرسیون برای محاسبه بُعد فرکتال در دورههای پرباران و کمباران استفاده شد و در ادامه درصد ماههای پرباران و کمباران طی دوره آماری و نیز شدت و مدت وقوع دورههای پرباران و کمباران محاسبه و بهصورت مکانی ارائه شد. بر اساس نتایج، تغییرات درصد وقوع ماههای دوره پرباران و کمباران در یک دامنه 11 درصدی میباشد. بر اساس نتایج، در ایستگاههای مورد مطالعه با افزایش مقیاس زمانی از تعداد ماههای متوالی خشک و مرطوب کاسته شده است. نتایج محاسبه بُعد فرکتالی بارش نشان داد که در منطقه مطالعاتی دورههای خشک دارای شدت وقوع کمتری نسبت به دورههای مرطوب میباشد. با استفاده از مقادیر بُعد خصوصیات رژیم بارندگی ایستگاهها تعیین شد. همچنین، بر اساس نتایج، شدت دورههای پرباران در نواحی مرکزی و شرقی بیشتر بوده ولی مدت آن در قسمتهای غربی استان تداوم بیشتری دارد.
محسن ذبیحی؛ سیّد حمیدرضا صادقی؛ مهدی وفاخواه
چکیده
فرسایش خاک بهعنوان پدیدهای تهدید کننده برای جمعیت جهان، اغلب نتیجه اثرات توأم کاربری ناصحیح اراضی و عوامل اقلیمی است. در بین عوامل اقلیمی، باران بهعنوان یکی از مهمترین عوامل فرساینده خاک محسوب میشود و بر همین اساس مطالعه دقیق خصوصیات مختلف باران از جمله فرسایندگی آن در ایجاد فرسایش خاک از اهمیت ویژهای برخودار است. ...
بیشتر
فرسایش خاک بهعنوان پدیدهای تهدید کننده برای جمعیت جهان، اغلب نتیجه اثرات توأم کاربری ناصحیح اراضی و عوامل اقلیمی است. در بین عوامل اقلیمی، باران بهعنوان یکی از مهمترین عوامل فرساینده خاک محسوب میشود و بر همین اساس مطالعه دقیق خصوصیات مختلف باران از جمله فرسایندگی آن در ایجاد فرسایش خاک از اهمیت ویژهای برخودار است. حال آنکه بررسی دقیق تغییرپذیری مکانی عامل فرسایندگی باران در مقیاسهای مختلف زمانی در سطح ملی کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بنابراین، پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرات مکانی عامل فرسایندگی باران رابطه جهانی فرسایش خاک در مقیاسهای زمانی ماهانه، فصلی و سالانه در ایران برنامهریزی شده است. بدین منظور پس از محاسبه انرژی جنبشی و حداکثر شدت 30 دقیقهای بیش از 12000 رگبار بهوقوع پیوسته در 70 ایستگاه مطالعاتی در دوره آماری 20ساله (1363-1382) در کشور، مقادیر عامل فرسایندگی باران با استفاده از روش معکوس وزنی فاصله در محیط نرمافزار GIS پهنهبندی و الگوهای مکانی آن در مقیاسهای مختلف تحلیل شد. بر اساس نتایج، ایستگاههای موجود در جنوب غرب و شمال کشور در اولویت نخست از نظر خطر عامل فرسایندگی باران سالانه قرار دارند. در فصول مختلف نیز همچون ماههای موجود در آنها، ایستگاههای غرب و جنوب غربی و ایستگاههای جنوب شرق بهترتیب در الویتهای بالا و پایین خطر عامل فرسایندگی قرار گرفتند. همچنین، نتایج نشان داد که ایستگاههای تنگپیچ خوزستان، انزلی و پلشالو در خوزستان بیشترین و بند انحرافی سمنان، طبس و بم کمترین خطر عامل فرسایندگی سالانه در کشور را بهخود اختصاص دادهاند. مقدار میانگین عامل فرسایندگی باران سالانه در کشور نیز 14.13 تنمتر سانتیمتر بر هکتار ساعت بهدست آمد.