سهیلا آقابیگی امین؛ عبدالرسول تلوری؛ سید خلاق میرنیا؛ سادات فیضنیا؛ مهدی وفاخواه
چکیده
غلظت رسوب در رودخانهها و بهویژه در رودخانههای فصلی متاثر از جریان ناشی از تغییرات باران و یا ذوب برف در مواقع سیلابی است. با توجه به اینکه آبگیری و همچنین، عمر مفید مخازن سدهای احداث شده بر روی رودخانههای فصلی بهشدت وابسته به جریانهای سیلابی است، بررسی این موضوع، مهم و ضروری بهنظر میرسد. در پژوهش حاضر، ...
بیشتر
غلظت رسوب در رودخانهها و بهویژه در رودخانههای فصلی متاثر از جریان ناشی از تغییرات باران و یا ذوب برف در مواقع سیلابی است. با توجه به اینکه آبگیری و همچنین، عمر مفید مخازن سدهای احداث شده بر روی رودخانههای فصلی بهشدت وابسته به جریانهای سیلابی است، بررسی این موضوع، مهم و ضروری بهنظر میرسد. در پژوهش حاضر، تغییرات میزان غلظت رسوب معلق در سیلابها و همچنین، رواناب ناشی از ذوب برف در فصل بهار در رودخانه آبشینه در حوضه سد اکباتان همدان مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور، در طول دوره پیشبینی شده برای انجام این پژوهش، تعداد سه واقعه رگباری در فصل پاییز، دو واقعه رگباری در فصل بهار و پنج واقعه ذوب برف انتخاب و مورد بررسی و مقایسه قرار گرفت. تعداد کل نمونههای برداشت شده برای اندازهگیری بار معلق 226 عدد است که تجزیه و تحلیل آنها نشان از تغییرپذیری بار رسوب معلق در این حوضه دارد. ترسیم منحنیهای سنجه رسوب برای دادهها در پایههای زمانی مختلف روندهای متفاوتی را نشان میدهند. مقدار ضریب همبستگی برای هر دو وقایع رگباری و ذوب برف بهطور جزء بهترتیب 0.79 و 0.50 و برای کل دادههای سال 0.79 است. همچنین، بررسی مقادیر ضریب و توان منحنیهای سنجه بیانگر عدم تفاوت در فرسایشپذیری حوضه در دو فصل بررسی شده از سال است. تفکیک دو بخش بالارونده و پایینرونده هیدروگراف و بررسی اثر دبی آنها باعث بهبود روابط برازش شده بر منحنی سنجه رسوب شد. همچنین، الگوهای روابط بین دبی و غلظت رسوب به شکل حلقههای ساعتگرد و پادساعتگرد و الگویی مرکب از این دو نشان از توزیع منبع رسوب در سراسر حوزه آبخیز است.
علیرضا مسجدی؛ عبدالرسول تلوری؛ حسن کاظمی
چکیده
تعیین عمق فرسایش در محدوده پایههای پل مستلزم آگاهی از نحوه جابهجایی مواد رسوبی بستر رودخانهها است. پایههای پل جریان عادی رودخانه را مختل میکند و تلاطم و اغتشاش حاصل از آن موجب فرسایش مواد رسوبی موجود در اطراف پایه میشود. گودال چاله فرسایش ایجاد شده در اطراف پایه به شکل و مشخصات هندسی پایه بستگی دارد. بهعلاوه نوع مواد تشکیلدهنده ...
بیشتر
تعیین عمق فرسایش در محدوده پایههای پل مستلزم آگاهی از نحوه جابهجایی مواد رسوبی بستر رودخانهها است. پایههای پل جریان عادی رودخانه را مختل میکند و تلاطم و اغتشاش حاصل از آن موجب فرسایش مواد رسوبی موجود در اطراف پایه میشود. گودال چاله فرسایش ایجاد شده در اطراف پایه به شکل و مشخصات هندسی پایه بستگی دارد. بهعلاوه نوع مواد تشکیلدهنده بستر رودخانه و همچنین شرایط هیدرولیکی جریان نظیر وقوع حالت سیلابی و عبور تلماسهها در میزان عمق چاله فرسایش موثر است. از آنجایی که گسترش چاله فرسایش، پایداری سازه پل را به مخاطره میاندازد، پیشبینی میزان گود افتادگی و اتخاذ تدابیر لازم برای مهار آن از جمله اقدامات مهندسی متداول در عرصه مهندسی رودخانه تلقی میشود. بدین منظور جهت تحقیق در خصوص بررسی اثر شکل هندسی پایه پل در کنترل پدیدهآبشستگی در اطراف آن در قوس رودخانه، آزمایشهایی در یک فلوم آزمایشگاهی با قوس 180 درجهو شعاع مرکزی 2/8 متر و عرض 0/6 متربا 4/67= R/B با دیواری از جنس پلکسی گلاس انجام پذیرفت. در این پژوهش با قرار دادن یک پایه استوانهای به قطر 6 سانتیمتر و مقطع چهارگوش با دماغه نیمدایرهبه عرض 6 سانتیمتر و طول 18 سانتیمتردر فلوم در موقعیتهای 30، 60 و90 درجه با دبیهای 24، 28، 30 و 32 لیتر بر ثانیه و عمق ثابت 12 سانتیمتر پدیده آبشستگی حول پایهها در حالت آب زلال مورد بررسی قرار گرفت. برای مصالح کف فلوم از ماسه طبیعی با دانهبندی یکنواخت با 2=D50 و ضریب یکنواختی 1/3 استفاده شد. نتایج این پژوهش نشان داد حداکثر عمق آبشستگی هنگام قرار دادن پایهبا مقطع استوانهای و چهارگوش با دماغه نیمدایرهدر طول قوس متناوب بوده و در نیمه اول قوس و در موقعیت 60 درجه بیشترین آبشستگی در پایهها ایجاد شد. همچنین آبشستگی در تمام حالات در پایه استوانهای نسبت به مقطع چهارگوش با دماغه نیمدایره کمتر مشاهده شد. در کلیه حالات با افزایش دبی جریان در کلیه موقعیتها، عمق آبشستگی نیز افزایش یافت.
هانیه اسدی؛ حمیدرضا مرادی؛ سید حمیدرضا صادقی؛ عبدالرسول تلوری
چکیده
در حوزههای آبخیز بدون آمار، استفاده صحیح از تئوری مربوط به آبنمود واحد لحظهای بسیار کارا میباشد. لذا،پژوهش حاضر بهمنظور تعیین میزان کارآیی آبنمود واحد بهدست آمده براساس روش کلارک و با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی در بازسازی آبنمود واحد مشاهدهای ایستگاه ولیکبن واقع در خروجی حوزه آبخیز ...
بیشتر
در حوزههای آبخیز بدون آمار، استفاده صحیح از تئوری مربوط به آبنمود واحد لحظهای بسیار کارا میباشد. لذا،پژوهش حاضر بهمنظور تعیین میزان کارآیی آبنمود واحد بهدست آمده براساس روش کلارک و با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی در بازسازی آبنمود واحد مشاهدهای ایستگاه ولیکبن واقع در خروجی حوزه آبخیز کسیلیان در استان مازندران انجام شد. نتایج ارزیابی مقایسهای آبنمود واحد سهساعته متوسط حوضه با آبنمود واحد سهساعته بهدست آمده از روش کلارک با کمک آمارههای خطای نسبی، مجذور میانگین مربعات خطا، ضریب کارآیی و میزان انحراف دلالت بر دقت مناسب روش مذکور در تخمین دبی سیلابی در حوزه آبخیز مورد مطالعه دارد.
علیرضا اسلامی؛ عبدالرسول تلوری
چکیده
در یک حوزه آبخیز، بین وقایع هیدرولوژیک و ساختار فیزیکی و شرایط اقلیمی حاکم بر آن، ارتباط وجود دارد. با توجه به تنوع شرایط در حوزههای آبخیز، عکسالعملهای هیدرولوژیکی آنها با یکدیگر متفاوت است. با شناخت عوامل اصلی میتوان حوزههای آبخیز دارای شرایط هیدرولوژیکی مشابه را از طریق روشهای تعیین همگنی تفکیک کرد. در نتیجه، میتوان ...
بیشتر
در یک حوزه آبخیز، بین وقایع هیدرولوژیک و ساختار فیزیکی و شرایط اقلیمی حاکم بر آن، ارتباط وجود دارد. با توجه به تنوع شرایط در حوزههای آبخیز، عکسالعملهای هیدرولوژیکی آنها با یکدیگر متفاوت است. با شناخت عوامل اصلی میتوان حوزههای آبخیز دارای شرایط هیدرولوژیکی مشابه را از طریق روشهای تعیین همگنی تفکیک کرد. در نتیجه، میتوان مدلهای برآورد دبی سیلاب را برای حوزههای همگن با دقت بالاتری نسبت به مدلهای کلی منطقه بهدست آورد. در این تحقیق، ابتدا کمیتهای مورفومتری مختلف 31 حوزه آبخیز انتخابی مربوط به ناحیه خاوری ساحل دریای خزر (خزر خاوری) با مختصات جغرافیایی 22, ◦52 تا 26, ◦56 طول خاوری و18,◦36 تا54,◦37 عرض شمالی در محیط GISاستـخراج شد. سپس، بر اساس تجزیه و تحلیل عاملی، کمیتهای مساحت، شیب متوسط وزنی و تراکم زهکشی حوزههای آبخیز و متغیر بارندگی متوسط سـالیانه بهعنوان متغیرهای اصلی انتخاب شد. بر اساس این متغیرها و با استفاده از روشهای آماری تجزیه و تحلیلخوشهای و توابع متمایزکننده و نیز روش گرافیکی منحنی آندرو، حـوزههای آبخیز به گروههای همگن طبقهبندی شد. سپس، بررسی کارآیی گروههای همگن، با انتخاب دو حوزه آبخیز شاهد در منطقه، از طریق آزمون تحلیل ممیزی، میزان تعلق آنها به هر یک از گروههای همگن تعیین شد. درنتیجه، حوزه زرینگل با 100 درصد احتمال عضویت به گروه همگن چهار و حوزه داراب کلاً با 54 درصد و 46 درصد احتمال عضویت بهترتیب به گروههای همگن یک و سه تعلق داشت. بررسی دقت روابط منطقهای سیل مربوط به گروههای همگن در مقایسه با رابطه کل منطقه، با استفاده از معیار جذر میانگین مربع خطا (RMSE) نشانداد که روابط مربوط به گروههای همگن از دقت بالاتری برخوردارند. بهعنوان مثال، برای یک گروه همگن، مقادیر RMSE با دوره بازگشتهای 2، 5، 25، 50، 100 بهترتیب معادل 35.8، 44.6، 66.4، 88.3، 120.2 در مقایسه با RMSE مربوط به رابطه کل منطقه بهترتیب 58/7، 80.5، 114.1، 135.4، 164 بهدست آمد. با توجه به این مقایسه، مقادیر دبی برآورد شده برای دو حوزه شاهد در دوره بازگشتهای مختلف از طریق روابط رگرسیونی گروههای همگن (Qes) با مقادیر حاصل از توابع توزیع فراوانی سیلاب (Qpdf) نشان داد که این مقادیر درسطح معنیداری کمتر از یک درصد و با ضریب 0.99 R= از همبستگی بسیارخوبی برخوردارند.
سید حمیدرضا صادقی؛ بهار صلواتی؛ عبدالرسول تلوری
دوره 2، شماره 2 ، مرداد 1389، ، صفحه 111-115
چکیده
افزایش جمعیت و نیاز روزافزون غذا در قرن اخیر، کشاورزان کشورهای مختلف جهان را بهسوی استفاده از اراضی نامرغوب و نیز مناطق حاشیهای، چون مراتع و جنگلها سوق داده است. این در حالی است که زمینهای حاشیهای دارای استعداد فرسایشی زیاد و قابلیت تولید کمی هستند. در تحقیق حاضر تغییرات کاربری اراضی طی دوره سال 1995 تا 2002 زیر حوزه گاران ...
بیشتر
افزایش جمعیت و نیاز روزافزون غذا در قرن اخیر، کشاورزان کشورهای مختلف جهان را بهسوی استفاده از اراضی نامرغوب و نیز مناطق حاشیهای، چون مراتع و جنگلها سوق داده است. این در حالی است که زمینهای حاشیهای دارای استعداد فرسایشی زیاد و قابلیت تولید کمی هستند. در تحقیق حاضر تغییرات کاربری اراضی طی دوره سال 1995 تا 2002 زیر حوزه گاران در استان کردستان با توجّه به سه نقشة رقومی حاصل از تصاویر ماهوارهای مورد تحلیل قرار گرفته و اثر تغییرات کاربری بر دبی متوسط سالانه در آن بررسی شده است. نتایج تحقیق، دلالت بر تاثیرپذیری دبی متوسط سالانة ایستگاه مذکور از تغییرات بارش سالانه داشته که خود تعیین کننده وضعیت اختصاص زمین به کاربریهای مختلف بوده است.
ستار چاوشی؛ محمدرضا یزدانی؛ عبدالرسول تلوری
دوره 1، شماره 3 ، آبان 1388، ، صفحه 153-159
چکیده
روابط عمق– سطح– بارش بهعنوان ابزاری مهم در مطالعات حوزههای آبخیز به خصوص در مناطق فاقد آمار و اطلاعات است.این روابط اطلاعات ارزشمندی از بارش متناسب با تداوم و سطح فراگیر آن میدهد. بهعنوان مثال شناخت دقیق توزیع مکانی بارش میتواند برای مطالعه دقیق ساز و کارسیلاب بسیار مفید باشد. درتحقیق حاضر، بررسی توزیع مکانی بارش ...
بیشتر
روابط عمق– سطح– بارش بهعنوان ابزاری مهم در مطالعات حوزههای آبخیز به خصوص در مناطق فاقد آمار و اطلاعات است.این روابط اطلاعات ارزشمندی از بارش متناسب با تداوم و سطح فراگیر آن میدهد. بهعنوان مثال شناخت دقیق توزیع مکانی بارش میتواند برای مطالعه دقیق ساز و کارسیلاب بسیار مفید باشد. درتحقیق حاضر، بررسی توزیع مکانی بارش در منطقه استان اصفهان مورد بررسی قرار گرفته است. در بین آمار مشاهداتی ایستگاههای ثبات، تعداد 1654 رگبار با تداومهای کمتر از یک ساعت تا 72 ساعت استخراج و مورد مطالعه قرار گرفته است. با توجه به وسعت زیاد منطقه و عدم همگنی سطوح بارش، رگبارهای فراگیر کوتاهتر از 24 ساعت در کل منطقه مشاهده نشد. لذا از رگبارهای فراگیر 24 ساعت برای استخراج رگبارهای کوتاه مدت استفاده شد. در نهایت هفت رگبار فراگیر با تداوم 24 ساعت انتخاب و از این بین،سه رگبار شاخص که بیانگر حداکثر وقایع ثبت شده است، انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. با توجه به همبستگی ضعیف بارش با ارتفاع در منطقه، گرادیان بارندگی غیر قابل استناد بوده؛ لذا به منظور ترسیم منحنیهای همباران، از روشهای زمین آماری کریجینگ، کوکریجینگ، IDW و TPSS استفاده شده است. آزمون روشهای مختلف زمین آمار بیانگر دقت روش کریجینگ در غالب تداومهای رگبار خواهد بود. از بین روشهای کریجینگ نیز مدل گوسی و کروی نسبت به سایر مدلها ارجحیت دارد.
رامین بیدل؛ عبدالرسول تلوری؛ مسعود گودرزی
دوره 1، شماره 3 ، آبان 1388، ، صفحه 189-200
چکیده
بارندگی یکی از اساسیترین، متغیرهائی است که در بررسی مسایل اقلیمی مورد مطالعه قرارمیگیرد. این اهمیت به دلیل نقش بارش بر همه اجزاء مرتبط با متغیرهای هیدرولوژیکی است. اما این متغیر حیاتی، خود با تغییرات زمانی و مکانی روبهرو است. بهعبارت دیگر، زمان وقوع بارش و همچنین محل دریافت ریزش جوی به دلایل مختلف ازجمله الگوهای سینوپتیکی ...
بیشتر
بارندگی یکی از اساسیترین، متغیرهائی است که در بررسی مسایل اقلیمی مورد مطالعه قرارمیگیرد. این اهمیت به دلیل نقش بارش بر همه اجزاء مرتبط با متغیرهای هیدرولوژیکی است. اما این متغیر حیاتی، خود با تغییرات زمانی و مکانی روبهرو است. بهعبارت دیگر، زمان وقوع بارش و همچنین محل دریافت ریزش جوی به دلایل مختلف ازجمله الگوهای سینوپتیکی وگردش هوای فـوقـانی و ارتباط آن با گردش هوای سطحی، دائما در حال تغییراست. لذا،طـراحـی سـازههای رودخـانهای مبتنی بر رگبار طـرح خواهد بود. برای افزایش ضریب اطمینان در محاسبات مربوطه لازم است شناخت کافی از شرایط بارش منطقه مطالعاتی از جمله الگوی بارندگیها کسب نمود. در این پژوهش، با مطالعه رگبارهای هفت ایستگاه در استان کرمانشاه و پس از جداسازی رگبارهای شدید،و بیبعدسازی آنها،الگوهای توزیع زمانی بارش مبتنی بر روش میانگین ترسیمی پیلگریم و احتمالاتی Huff ارائه شده است. با بررسی رگبارهای کلیه ایستگاهها ( 2989 واقعه) مورد، مشخص شده، رگبارهای گروه بارش یکساعته حدوداً 30 درصد و گروههای یک تا ششساعته بیش از 80 درصد رگبارها را شامل شدهاند. همچنین با بررسی الگوهای بهدست آمده و توزیع مقادیر در25%های زمانی،مشاهده شد که در کلیه ایستگاهها و گروههای تداوم، حداکثر بارش در25% دوم دارای فراوانی 48.21 درصد و کمترین دریافت بارش مربوط به 25% چهارم با فراوانی 7.14 درصد است. نتیجتا اینکه 25% دوم و سوم مجموعا از نظر دریافت حداکثر بارش دارای فراوانی 80.35 درصد است. در الگوهای منطقهای نیز توزیع سهم دریافت بارش 25% دوم با 75 درصد و25% سوم با 25 درصد،گروههای یک تا 24ساعته منطقهای را پوشش میدهد. در روش توزیع احتمالاتی،که رگبارها براساس چارکهای زمانی دریافت کننده حداکثر بارش به چارکهای اول تا چهارم تقسیم میشوند،اغلب ایستگاههای مورد مطالعه در رگبارهای کوتاه مدت و غالبا یک تا ششساعته،چارک دومی بوده و سهم بعدی را نیز چارک سوم به خود اختصاص داده است. الگوهای منطقهای ناشی از این روش نیز حکایت از چیرهگی چارک دوم در اغلب گروههای بارشی دارد و رتبه بعدی را هم چارک سوم از آن خود کرده است. این موضوع بهوسیله کاربرد روش میانه نیز مورد تایید قرار گرفت. نتایج حاصل از مقایسه الگوهای بهدست آمده با الگوهای دفترحفاظت خاک (SCS)، عدم تطابق با آنها را کاملا نشان میدهد.فقط تا حدودی و بهطور نسبی الگوی IA با الگوی چارک دوم احتمالاتی و میانه مشابهت دارد. در نتیجه بهکارگیری الگوهای تیپ دراستان توصیه نمیشود و فقط در وضعیت مذکور کاربرد آن بایستی با احتیاط صورت پذیرد.