الیاس پرورش؛ رسول مهدوی؛ آرش ملکیان؛ یحیی اسماعیل‌پور؛ ارشک حلیساز
چکیده
برآورد معتبر و دقیق از میزان دبی اوج سیلاب و تعیین اولویت پتانسیل سیلخیزی در زیرحوضه‌های یک آبخیز بزرگ ضروری است. زیرا به لحاظ محدودیت منابع مالی احیاء آبخیزها، اقدامات مهندسی و کنترل سیل در کلیه زیرحوضه‌ها عملی نمی‌باشد و از سوی دیگر ممکن است سیلاب در یک زیرحوضه به‌دلیل شرایط خاص تولید شود. به‌منظور دستیابی به عوامل مؤثر ...
بیشتر
برآورد معتبر و دقیق از میزان دبی اوج سیلاب و تعیین اولویت پتانسیل سیلخیزی در زیرحوضه‌های یک آبخیز بزرگ ضروری است. زیرا به لحاظ محدودیت منابع مالی احیاء آبخیزها، اقدامات مهندسی و کنترل سیل در کلیه زیرحوضه‌ها عملی نمی‌باشد و از سوی دیگر ممکن است سیلاب در یک زیرحوضه به‌دلیل شرایط خاص تولید شود. به‌منظور دستیابی به عوامل مؤثر و روش اولویت‌بندی پتانسیل سیلخیزی در زیرحوزه‌های آبخیز، این پژوهش در حوزه آبخیز سرخون بندرعباس در جنوب ایران انجام شده است. برای این منظور، از مدل الکتره و فازی تاپسیس که از روش‌های تصمیم‌گیری چند شاخصه مبتنی بر گزینه برتر می‌باشد، در توسعه روش یاد شده به‌کار گرفته شده است. شاخص‌های مهم برای ورود اطلاعات آن به مدل مذکور بر اساس نظرات کارشناسی (مستخرج از پرسش‌نامه) و مرور منابع علمی موجود از هفت معیار شامل نفوذپذیری، ضریب گراویلیوس، شیب متوسط وزنی حوضه، پوشش گیاهی، ضریب شکل، ضریب رواناب و شدت بارندگی با دوره بازگشت‌های 25، 50 و 100 ساله بود که جهت اولویت‌بندی پتانسیل سیلخیزی زیرحوضه‌ها در نظر گرفته شد. وزن هر شاخص از طریق روش AHP تعیین شد و برای انتخاب بهترین رتبه‌بندی و عملکرد مدل الکتره 3 و فازی تاپسیس از تکنیک ناپارامتریک ضریب همبستگی اسپیرمن استفاده شد. میزان همبستگی اسپیرمن بین مدل‌های الکتره 3 و فازی تاپسیس 0.8 به‌دست آمد. در مرحله نهایی، برای رتبه‌بندی از روش ادغام استفاده شد. نتایج نشان داد که زیرحوضه‌های 1-1-18، 14 و 2-1-18 به‌ترتیب به عنوان سیل‌خیزترین زیرحوضه‌ها مشخص شدند. نتایج تحقیق نشان داد که متدولوژی معرفی شده با به‌کارگیری مدل تلفیقی می‌تواند به‌عنوان روشی مناسب جهت تعیین پتانسیل سیلخیزی و اولویت‌بندی زیرحوضه‌ها مورد استفاده واقع شود.
ام‌البنین بذرافشان؛ عظیمه چشم‌براه؛ ارشک حلیساز
چکیده
تبخیر یکی از مؤلفه‌های مهم و تاثیرگذار در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد و برآورد آن در اقلیم‌های مختلف، به‌عنوان یکی از مهمترین عوامل اثرگذار جوی، از اهمیت ویژه‌ای در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی، تعیین الگوی کشت و مدیریت صحیح مخازن آبی برخوردار است. یکی از روش‌های بررسی تغییرات ...
بیشتر
تبخیر یکی از مؤلفه‌های مهم و تاثیرگذار در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب در مناطق خشک و نیمه‌خشک می‌باشد و برآورد آن در اقلیم‌های مختلف، به‌عنوان یکی از مهمترین عوامل اثرگذار جوی، از اهمیت ویژه‌ای در برنامه‌ریزی و مدیریت منابع آب در بخش کشاورزی، تعیین الگوی کشت و مدیریت صحیح مخازن آبی برخوردار است. یکی از روش‌های بررسی تغییرات تبخیر و پیش‌بینی آن، مدل‌های سری زمانی با نام عمومی مدل‌های ARIMA می‌باشد. بدین منظور، جهت تعیین بهترین مدل پیش‌بینی تبخیر از تشت در استان هرمزگان، پس از تعیین اقلیم با روش دومارتن اصلاح شده، در هر نمونه اقلیمی یک ایستگاه تبخیرسنجی انتخاب و مقادیر نرمال استاندارد شده تبخیر از تشت (SPEI) محاسبه و عملکرد هریک از مدل‌های استوکاستیک در برآورد و تخمین مقادیر آتی سری زمانی ماهانه SPEI در دوره آماری 1354-1353 تا 1389-1388 طی 12 ماه آتی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در نمونه‌های اقلیمی استان هرمزگان مدل اتورگرسیو میانگین متحرک (ARMA) و اتورگرسیو (AR) بهترین عملکرد را داشته‌اند، به‌طوری که به‌ترتیب در اقلیم گرم و خشک، فراگرم خشک و فراگرم فراخشک به‌ترتیب در یک‌ماه آینده دارای معیار ضریب تبیین (R) 0.83 ،0.71 و 0.70 و میزان ضرایب خطا (RMSE) به‌ترتیب 0.59، 0.8 و 0.88 است، به‌طوری که مدل AR در اقلیم گرم و خشک قادر است تا 11 ماه بعد را به‌خوبی پیش‌بینی نماید. نتایج نشان‌دهنده کارایی مناسب‌تر مدل اتورگرسیو نسبت به مدل اتورگرسیو میانگین متحرک در برآورد ماهانه‌ی تبخیر از تشت در اقالیم مختلف در مناطق بیابانی ساحلی گرم و خشک است.
احمد نوحهگر؛ آرش ملکیان؛ مجید حسینی؛ ارشک حلی ساز؛ ادریس تقوای سلیمی
چکیده
دو عامل میزان هزینه و صرف زمان، مستقیما با برآوردهای دقیق از میزان رواناب حوزه‌های آبخیز مرتبط است. اطلاع دقیق‌تر از وضعیت بارش رواناب در یک حوضه علاوه بر تسهیل در تصمیم‌گیری‌های مدیران حوضه در برنامه‌های آتی، گامی در جهت حفظ منابع طبیعی در راستای توسعه پایدار خواهد بود. در این پژوهش به‌منظور دستیابی بهینه به میزان رواناب در حوزه ...
بیشتر
دو عامل میزان هزینه و صرف زمان، مستقیما با برآوردهای دقیق از میزان رواناب حوزه‌های آبخیز مرتبط است. اطلاع دقیق‌تر از وضعیت بارش رواناب در یک حوضه علاوه بر تسهیل در تصمیم‌گیری‌های مدیران حوضه در برنامه‌های آتی، گامی در جهت حفظ منابع طبیعی در راستای توسعه پایدار خواهد بود. در این پژوهش به‌منظور دستیابی بهینه به میزان رواناب در حوزه آبخیز شفارود، ابتدا داده‌های بارندگی چهار ایستگاه بارندگی در طی سال‌های 1998 تا 2011 جمع‌آوری شد و به همراه سایر نقشه‌های تهیه شده از منطقه مورد مطالعه چون DEM، کاربری اراضی و خاکشناسی به‌عنوان داده‌های ورودی در قالب مدل SWAT به نرم‌افزار داده شد. پس از اجرای مدل، به‌منظور برررسی عدم قطعیت داده‌ها و دستیابی به دقیق‌ترین شبیه‌سازی از الگوریتم‌های SUFI-2 و GLUE در نرم‌افزار SWAT-CUP استفاده شد. بدین ترتیب که سه سال اولیه (2000-1998) از داده‌های بارندگی برای warm-up و هفت سال بعدی (2007-2001) برای مرحله واسنجی و چهار سال انتهایی (2011-2008) نیز برای مرحله صحت‌سنجی در نظر گرفته شدند. در نهایت با انجام شبیه‌سازی‌های متعدد، عدم قطعیت داده‌ها با مقادیر به‌دست آمده برای عوامل P-factor و R-factor و ضرایب R2 و NS مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد، دقت شبیه‌سازی الگوریتم SUFI-2 (0.85=R2 و 0.74=NS) در برآورد میزان رواناب حوضه از الگوریتم GLUE (0.82=R2 و 0.71=NS) بیشتر است.
