پیام آموزگاری؛ مصطفی پناهی؛ سید خلاق میرنیا
چکیده
آبهای زیرزمینی مهمترین منبع آب شیرین جهان شناخته میشوند. در کشور خشک و نیمهخشک ایران عدم تطابق نیاز مصرف با زمان بارشها در کنار تغییر اقلیم باعث افزایش تقاضای آبهای زیرزمینی شده است. برداشتهای بیرویه از آبهای زیرزمینی در حوزه آبخیز الشتر، سطح آب در آبخوان این دشت را به شکل قابل توجهی کاهش داده، منابع ...
بیشتر
آبهای زیرزمینی مهمترین منبع آب شیرین جهان شناخته میشوند. در کشور خشک و نیمهخشک ایران عدم تطابق نیاز مصرف با زمان بارشها در کنار تغییر اقلیم باعث افزایش تقاضای آبهای زیرزمینی شده است. برداشتهای بیرویه از آبهای زیرزمینی در حوزه آبخیز الشتر، سطح آب در آبخوان این دشت را به شکل قابل توجهی کاهش داده، منابع آب این منطقه را با بیلان منفی مواجه کرده است. با توجه به محدودیت ذاتی منابع آب کشور و افزایش شکاف بین عرضه و تقاضای آب، بهکارگیری ابزارهای اقتصادی و برقراری بازار آب برای تخصیص بهینه آبهای زیرزمینی یک ضرورت است. بر همین اساس، این پژوهش بهمنظور تعیین قیمت بازاری آبهای زیرزمینی و با هدف شناسایی دقیق بازارهای محلی آبهای زیرزمینی و نیز سنجش دیدگاه بهرهبرداران محلی بازار آب در مورد برخی از راهکارهای تقویت بازار طراحی و اجرا شده است. جامعه آماری در این پژوهش، تمامی بهرهبرداران روستایی، همان برداشت کنندگان اصلی آبهای زیرزمینی حوضه بوده که در خرید و فروش این منابع مشارکت دارند. استناد به روش قیمتهای بازاری مستخرج از پیمایشهای میدانی در محدوده مطالعاتی، میانگین قیمت هر مترمکعب آب زیرزمینی 1.749 ریال و ارزش اقتصادی کل آبهای زیرزمینی 555.307.500.000 ریال برآورد شد. نتایج نشان داد که در 103 روستا بازاری برای خرید و فروش آبهای زیرزمینی وجود دارد. همچنین، از بین روستاهای دارای بازار محلی آب زیرزمینی، 76 درصد روستاها با ایجاد تشکلهای مردمی و شورای تنظیم آب و 43 درصد روستاها با تشکیل تابلوی اعلانات برای تسهیل خرید و فروش آبهای زیرزمینی موافقت خود را اعلام کردند.
پیام آموزگاری؛ مصطفی پناهی؛ سید خلاق میرنیا؛ علیرضا دانشی
چکیده
مدیریت منابع آب زیرزمینی یکی از مهمترین مسائل مدیریت منابع طبیعی بهشمار میآید. عدم مدیریت صحیح این منابع باعث ایجاد مشکلات خطرناکی نظیر فرونشست زمین، شوری آبخوان و از بین رفتن تالابها شده است. با رشد جمعیت، تقاضا برای آبهای زیرزمینی افزایش یافته، منجر به کمبود آب در بیشتر نقاط جهان از جمله ایران شده است. این در ...
بیشتر
مدیریت منابع آب زیرزمینی یکی از مهمترین مسائل مدیریت منابع طبیعی بهشمار میآید. عدم مدیریت صحیح این منابع باعث ایجاد مشکلات خطرناکی نظیر فرونشست زمین، شوری آبخوان و از بین رفتن تالابها شده است. با رشد جمعیت، تقاضا برای آبهای زیرزمینی افزایش یافته، منجر به کمبود آب در بیشتر نقاط جهان از جمله ایران شده است. این در حالی است که بیشتر از نصف تقاضای سالانه آب در ایران را منابع آب زیرزمینی تأمین میکنند. بنابراین، برآورد ارزش اقتصادی آبهای زیرزمینی در مدیریت صحیح منابع آب امری ضروری است. پژوهش حاضر، با استفاده از فنون تلفیقی مصاحبه و پرسشنامه بهمنظور برآورد میانگین تمایل به پرداخت جامعه روستاییان ساکن در دشت الشتر طراحی و اجرا شده است. در همین رابطه، برخی از مهمترین متغیرهای اقتصادی-اجتماعی جامعه مورد مطالعه و نقش آنها در اصلاح نظام حفاظت و مدیریت بهینه منابع آب زیرزمینی، مورد بررسی قرار گرفتهاند. جامعه آماری در این پژوهش، روستاییان شهرستان الشتر، همان برداشتکنندگان اصلی منابع آب زیرزمینی بوده، حجم نمونه نیز با کمک فرمول کوکران، 490 بهدست آمده است. میانگین تمایل به پرداخت هر خانوار برای حفاظت از منابع آب زیرزمینی دشت الشتر، 920،758،1 ریال در سال تخمین زده شده است. نتایج پژوهش نشان داد که ارزش کل حفاظتی آبهای زیرزمینی در دشت الشتر، 8،913،979،927 ریال در سال و ارزش حفاظتی یک مترمکعب آب زیرزمینی برای جمعیتی که تمایل به پرداخت خود را اظهار کردهاند، بر اساس روش ارزشگذاری مشروط، 208 ریال است. همچنین، متغیرهای مبلغ پیشنهادی، درآمد سالانه خانوار و تحصیلات بهصورت معنیداری بر روی تغییر تمایل به پرداخت پاسخگویان تاثیرگذارند. با توجه به اینکه برای ارزشهای غیراستفادهای آبهای زیرزمینی بازاری وجود ندارد، یافتههای این مقاله میتواند ابزار قدرتمندی در تصمیمگیری و مدیریت منابع آب، برای مدیران بخش آب شکل دهد.