ابراهیم بروشکه؛ محمود عرب‌خدری
چکیده
فرسایش خاک و انتقال رسوب از مشکلات اغلب حوزههای آبخیز کشور است. برنامه‌های آبخیزداری بدون برآورد صحیح فرسایش و رسوبدهی با مدلهای مناسب امکان‌پذیر نیست. این تحقیق با هدف ارزیابی دو مدل تجربی MPSIAC و EPM انجام گرفت. ابتدا، 10 آبخیز کوچک در گستره استان آذربایجان غربی انتخاب شد که در آن‌ها 113 سد رسوبگیر متوالی در قالب طرح‌های آبخیزداری ...
بیشتر
فرسایش خاک و انتقال رسوب از مشکلات اغلب حوزههای آبخیز کشور است. برنامه‌های آبخیزداری بدون برآورد صحیح فرسایش و رسوبدهی با مدلهای مناسب امکان‌پذیر نیست. این تحقیق با هدف ارزیابی دو مدل تجربی MPSIAC و EPM انجام گرفت. ابتدا، 10 آبخیز کوچک در گستره استان آذربایجان غربی انتخاب شد که در آن‌ها 113 سد رسوبگیر متوالی در قالب طرح‌های آبخیزداری اجرا شده بود. اطمینان از عدم خروج رسوب در آخرین سد رسوبگیر، بهعنوان ملاک انتخاب آبخیزها در نظر گرفته شد. علاوه بر اندازهگیری مستقیم رسوب نهشته شده در پشت بندها، رسوبدهی آبخیزهای انتخابی با استفاده از مدل‌ها نیز برآورد شد. مقایسه میانگینها با آزمون ناپارامتری من-ویتنی، اختلاف معنیداری در سطح پنج درصد نشان نداد. در مرحله آخر، دو مدل با آمارههای MAE و MBE مورد آزمون قرار گرفت. نتایج نشان داد که مدل MPSIAC با MAE=1.34 و MBE=-0.12، نسبت به مدل EPM برتری دارد.
حمیدرضا پیروان؛ محسن شریعت جعفری
چکیده
یکی از مشکلات پیش روی کاربران مدلهای تجربی برآورد فرسایش و رسوب در ایران، استفاده از مدل‌هایی است که برای خارج از کشور تهیه شده و بالطبع در این مدل‌ها به‌خصوص در مورد عامل زمینشناسی بسته به تنوع سنگی کشور مبدع، امتیازاتی به لیتولوژی‌ها نسبت داده‌اند که به دلایلی چند در مورد کشور پهناور ایران با آن همه تنوع لیتولوژیکی ...
بیشتر
یکی از مشکلات پیش روی کاربران مدلهای تجربی برآورد فرسایش و رسوب در ایران، استفاده از مدل‌هایی است که برای خارج از کشور تهیه شده و بالطبع در این مدل‌ها به‌خصوص در مورد عامل زمینشناسی بسته به تنوع سنگی کشور مبدع، امتیازاتی به لیتولوژی‌ها نسبت داده‌اند که به دلایلی چند در مورد کشور پهناور ایران با آن همه تنوع لیتولوژیکی همخوانی ندارد. در راستای کاهش مشکلات کاربران مدلهای تجربی یادشده و افزایش بهره‌وری، بومی‌سازی روش‌های موجود و ارائه روش منطبق با شرایط طبیعی ایران، این پژوهش انجام شده است. در مدلهای تجربی برآورد فرسایش و رسوب رایج در کشور مانند PSIAC و EPM، عامل لیتولوژی از میان عوامل امتیازآور، از اهمیت بسیار ویژهای برخوردار است. در پژوهش حاضر، یک طبقه‌بندی جامع برای لیتولوژی‌های مختلف بر مبنای ویژگی‌های کانی‌شناسی، شیمیایی، بافت و ساخت و خصوصیات مقاومتی در 10 رده حساسیت به فرسایش ارائه شده است. نتایج نشان داد که در کشور، بیش از 70 درصد سازندهای زمینشناسی دارای مقاومت کم تا خیلی کم نسبت به عوامل فرسایش بوده و لذا پتانسیل رسوبدهی بالایی را نیز خواهند داشت. لذا، با در نظر گرفتن آب و هوای خشک حاکم بر گستره عظیمی از ایران و نرخ خاک‌زایی کم، بررسی میزان فرسایشپذیری سازندهای زمینشناسی برای ارزیابی نرخ فرسایشپذیری حوزههای آبخیز ایران از اهمیت ویژهای برخوردار است. رتبهبندی حساسیت به فرسایش سازندهای زمینشناسی به فرسایش در سطح حوزههای 30 گانه رتبه چهار تماب به‌کمک این روش انجام شد و سپس با نتایج میزان تولید رسوب مشاهداتی و برآوردی آن حوضه‌ها مقایسه شد. نتایج حاصله با شرایط طبیعی تطابق خوبی نشان داده است با در نظر گرفتن سایر پارامترهای مهم حوضه مانند توپوگرافی و شرایط بارندگی، میتوان با سطح اطمینان بالا و قابل قبول به آن اعتماد کرد و از آن برای رتبهبندی حساسیت به فرسایش سازندها و واحدهای سنگی استفاده نمود.
