باقر حیدرپور؛ بهرام ثقفیان؛ ابوالفضل شمسایی؛ سعید گلیان
چکیده
وجود سیلاب‌های استثنایی بزرگ که در دوره آماربرداری منظم و سیستماتیک در ایستگاه‌های آب‌سنجی مشاهده می‌شوند، باعث دشواری‌هایی در اجرای روش کلاسیک تحلیل فراوانی سیلاب می‌شوند. در این پژوهش در ابتدا شناسایی سیلاب‌های استثنایی به‌وسیله یکی از آزمون‌های متداول تعیین مقادیر پرت نظیر دیکسون، گرابز و گرابز-بک ...
بیشتر
وجود سیلاب‌های استثنایی بزرگ که در دوره آماربرداری منظم و سیستماتیک در ایستگاه‌های آب‌سنجی مشاهده می‌شوند، باعث دشواری‌هایی در اجرای روش کلاسیک تحلیل فراوانی سیلاب می‌شوند. در این پژوهش در ابتدا شناسایی سیلاب‌های استثنایی به‌وسیله یکی از آزمون‌های متداول تعیین مقادیر پرت نظیر دیکسون، گرابز و گرابز-بک در ایستگاه‌های منطقه مورد مطالعه (حوزه آبخیز سد گلستان) صورت گرفت. به‌منظور تعیین تابع توزیع احتمال و تعیین تاثیر کاربرد مستقیم این سیلاب‌ها در نتایج تحلیل فراوانی سیلاب، تحلیلی با سری کامل و سپس با حذف آن‌ها انجام شد. در این مرحله، ۱۵ تابع توزیع احتمالاتی مختلف به‌کار گرفته شد و برآورد عوامل در دو حالت اریب و نااریب، به سه روش گشتاورها، بیشینه درست‌نمایی و گشتاورهای وزنی انجام شد. با توجه به نتایج آزمون‌های خوبی برازش مربع کای و کلموگروف-اسمیرنوف و محاسبه شاخص‌های خطا، توزیع لوگ پیرسون تیپ سه به‌عنوان توزیع برتر در سری کامل و پس از حذف مقادیر سیل‌های استثنایی انتخاب شد. نتایج تحلیل فراوانی سیلاب در این مرحله نشان داد که هر چند حذف مقادیر سیلاب‌های استثنایی باعث تغییر نوع توزیع احتمالاتی نشد، لیکن در نتایج برآورد سیلاب بسیار تاثیرگذار است. در مرحله بعد، به‌منظور تلفیق سیلاب‌های استثنایی با بقیه داده‌های مشاهداتی، روش کمیته منابع آب ایالات متحده به‌کار گرفته شد. دوره تاریخی سیلاب‌های استثنایی به‌وسیله تحلیل حساسیت در ایستگاه‌های تنگراه، تمر و گالیکش به‌ترتیب برابر ۳۰۰، ۶۰ و ۸۰ سال محاسبه شد. با اعمال دوره تاریخی محاسبه شده، مقادیر سیلاب در دوره برگشت‌های مختلف برآورد شد. بر این اساس، به‌طور مثال میزان دبی در دوره برگشت ۱۰۰۰ ساله در ایستگاه‌های مذکور به‌ترتیب از رقم‌های ۱۴۹۴۶، ۱۶۳۹ و ۲۶۳۵ مترمکعب بر ثانیه (در سری کامل عادی) به مقدار ۱۴۳۴، ۱۴۲۳ و ۱۲۹۶ (در سری کامل، پس از اصلاح عوامل تابع توزیع احتمال) کاهش یافت. بنابراین، کاربرد روش مورد استفاده این پژوهش، در کاهش هزینه‌های ساخت سازه‌های هیدرولیکی بسیار تاثیرگذار خواهد بود.
