جمشید یاراحمدی؛ داود نیککامی؛ علی شهنوازی؛ محمدابراهیم صادق‌زاده
چکیده
افزایش درآمد آبخیزنشینان همراه با کنترل فرسایش خاک از مهمترین اهداف توسعه پایدار کشاورزی است. بهینه‌سازی کاربری اراضی از جمله راه‌حل‌های موثر در زمینه افزایش سود و کاهش خسارات فرسایش خاک به‌شمار می‌رود. تحقیق حاضر، در بخشی از دامنه‌های جنوبی حوزه آبخیز اهرچای در استان آذربایجان شرقی صورت گرفته است. در این پژوهش، ...
بیشتر
افزایش درآمد آبخیزنشینان همراه با کنترل فرسایش خاک از مهمترین اهداف توسعه پایدار کشاورزی است. بهینه‌سازی کاربری اراضی از جمله راه‌حل‌های موثر در زمینه افزایش سود و کاهش خسارات فرسایش خاک به‌شمار می‌رود. تحقیق حاضر، در بخشی از دامنه‌های جنوبی حوزه آبخیز اهرچای در استان آذربایجان شرقی صورت گرفته است. در این پژوهش، برای بهینه‌سازی کاربری اراضی از مدل برنامه‌ریزی خطی چند هدفه به روش سیمپلکس در قالب سه سناریوی مختلف، کاربری وضع موجود، وضعیت موجود با اعمال مدیریت و وضعیت استاندارد اراضی با به‌کارگیری نرم‌افزار WinQSB استفاده شده است. نتایج حاصله نشان داد که در صورت بهینه‌سازی کاربری اراضی، سطح باغات آبی از 173.6 به 662.9 هکتار افزایش خواهد یافت. همچنین، وجود خاک مناسب و نزولات جوی کافی، توسعه باغات دیم در منطقه را تا سطح 972 هکتار امکان‌پذیر می‌سازد. با بهینه‌سازی کاربری اراضی، متوسط وزنی فرسایش خاک در سناریوی اول و دوم به‌ترتیب از 16.3 به 14.8 و از 10.11 به 9.5 تن در سال کاهش یافته است. این مقدار در وضعیت استاندارد، به 6.8 تن در سال رسیده است. از طرف دیگر، با بهینه‌سازی کاربری اراضی، میزان درآمد خالص در واحد سطح در وضعیت فعلی از 6.6 به 12.9 و در وضعیت اعمال مدیریت از 8.46 به 14 میلیون ریال در سال افزایش خواهد یافت. این مقدار در سناریوی سوم به 15.67 میلیون ریال در سال افزایش یافته است. نتایج حاصل از تحلیل حساسیت نشان داد که کاربری‌های باغات آبی و دیم، حساسیت بالائی در توابع بیشینه‌سازی سود داشته، علت آن سوددهی بالای این کاربری‌ها در واحد سطح است. در مقابل، در کمینه‌سازی فرسایش، کاربری‌های مراتع، جنگل و کشت دیم از حساسیت بالائی برخوردار بوده، به‌طوری که افزایش سطح آن‌ها تاثیر زیادی در افزایش فرسایش منطقه خواهد گذاشت.
