رضا بیات؛ افسانه عالی نژادیان بیدآبادی؛ مجید صوفی؛ عباس ملکی؛ امید علی اکبرپور
چکیده
مدیریت فرسایش آبکندی نیازمند شناخت عوامل مؤثر بر آن است. این پژوهش، باهدف طبقه‌بندی آبکندها و تعیین مؤثرترین ویژگی‌های مؤثر بر هدررفت خاک در منطقه فتح‌آباد بویین‌زهرا در استان قزوین انجام شد. محل بالاکند 24 آبکند منتخب با سامانه موقعیت‌یاب جهانی ثبت و مشخصات شکلی مثل طول، عرض و عمق آن‌ها اندازه‌گیری شد. حجم کل هدررفت خاک با جمع ...
بیشتر
مدیریت فرسایش آبکندی نیازمند شناخت عوامل مؤثر بر آن است. این پژوهش، باهدف طبقه‌بندی آبکندها و تعیین مؤثرترین ویژگی‌های مؤثر بر هدررفت خاک در منطقه فتح‌آباد بویین‌زهرا در استان قزوین انجام شد. محل بالاکند 24 آبکند منتخب با سامانه موقعیت‌یاب جهانی ثبت و مشخصات شکلی مثل طول، عرض و عمق آن‌ها اندازه‌گیری شد. حجم کل هدررفت خاک با جمع احجام جزئی در مقاطع تغییر شکل آبکند تعیین شد. نمونه‌های سطحی خاک از بالاکند تهیه و نوع بافت، EC، pH، ماده آلی و برخی آنیون‌ها و کاتیون تعیین شدند. شاخص‌های مرتبط به شکل آبخیز از مدل رقومی ارتفاع حاصل از پردازش تصاویر پهپاد استخراج شد. گروه‌بندی آبکندها، همبستگی بین عوامل و تجزیه به مؤلفه‌های اصلی به‌ترتیب با استفاده از تحلیل خوشه‌ای و رگرسیون چند متغیره به روش گام‌به‌گام انجام شد. نتایج تحقیق نشان داد، آبکندها دارای بالاکند عموماً عمودی، مقطع عرضی ذوزنقه‌ای شکل و دارای پلان عمومی خطی هستند. متوسط عمق بالاکند، عمق در 50 درصد طول آبکند و متوسط طول آن‌ها به‌ترتیب 0.4، 0.6 و 25 متر بود. بافت خاک لوم و متوسط اجزای تشکیل‌دهنده بافت خاک شامل شن، سیلت و رس به‌ترتیب 30، 46 و 24 درصد به‌دست آمد. متوسط شوری هشت dSm-1 و متوسط pH نمونه‌ها 8.4 بود. حجم کل هدررفت خاک با متغیرهای به‌ترتیب سطح مقطع متوسط، متوسط عرض پایین و بالای آبکند، میزان شن، متوسط عمق آبکند و طول کل دارای ضرایب همبستگی بیشتر از 0.6 و در سطح یک درصد معنی‌دار بودند. نتایج رگرسیون چند متغیره نیز نشان داد که از مؤثرترین ویژگی‌های مؤثر بر هدررفت خاک به‌وسیله آبکندهای منطقه به‌ترتیب درصد اشباع، مقدار شن، طول حوضه، مساحت حوضه و ضریب گردی به‌ترتیب بیشترین تأثیر را در برآورد هدررفت خاک داشتند که وارد معادله پیش‌بینی هدررفت خاک شدند.
مجتبی صانعی
چکیده
آب‌شکن‌ها سازه‌هایی هستند که معمولاٌ در حفاظت دیواره خارجی قوس‌ها و طرح‌های اصلاح مسیر رودخانه، به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله مسائل مهم در طراحی آب‌شکن‌ها، پدیده آب‌شستگی موضعی دماغه آن‌ها است که به‌علت تنگ‌شدگی مقطع جریان و وجود گردابه‌های قوی به‌وجود می‌آید. در این تحقیق بررسی آزمایشگاهی تاثیر طول ...
بیشتر
آب‌شکن‌ها سازه‌هایی هستند که معمولاٌ در حفاظت دیواره خارجی قوس‌ها و طرح‌های اصلاح مسیر رودخانه، به‌طور گسترده مورد استفاده قرار می‌گیرند. از جمله مسائل مهم در طراحی آب‌شکن‌ها، پدیده آب‌شستگی موضعی دماغه آن‌ها است که به‌علت تنگ‌شدگی مقطع جریان و وجود گردابه‌های قوی به‌وجود می‌آید. در این تحقیق بررسی آزمایشگاهی تاثیر طول و زاویه قرارگیری آب‌شکن فرعی در بالادست آب‌شکن اصلی، در کاهش فرسایش در دماغه اولین آب‌شکن انجام می‌گیرد. برای این‌منظور از یک آب‌شکن کوتاه‌تر (فرعی) در بالادست اولین آب‌شکن استفاده می‌شود که به دو صورت عمود بر جریان و زاویه‌دار نسبت به جریان قرار می‌گیرد. در این مقاله عوامل بی‌بعد، نسبت تنگ‌شدگی 0.3 و 0.35 و 0.4 و 0.45=L/B (L طول آب‌شکن اصلی و B عرض کانال) نسبت طول آب‌شکن فرعی به‌طول آب‌شکن اصلی 0.5 و 6/0 و 7/0L’/L=، (L’ طول آب‌شکن فرعی) و x فاصله بین آب‌شکن اصلی با فرعی 2.5 و 2 و 1.5 و 1 و 0.5= x/L و d1 بیشینه عمق فرسایش در دماغه آب‌شکن اصلی بدون کاربرد آب‌شکن فرعی برای نسبت تنگ‌شدگی‌های مختلف مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. نتایج براساس برازش رگرسیونی بر داده‌های آزمایشگاهی به‌صورت رابطه‌ای برای تخمین میزان کاهش آب‌شستگی دماغه اولین آب‌شکن، نسبت به دو حالت بدون آب‌شکن فرعی و با آن ارائه شده است.
