پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
6
4
2015
01
21
کاربرد شاخص کیفیت خاک برای ارزیابی پتانسیل تولید مراتع
201
311
FA
رضا
سکوتی اسکوئی
دانشیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجان غربی
10.22092/ijwmse.2015.100488
<span dir="RTL">رشد گیاه در رویشگاههای طبیعی حاصل کارکرد عوامل مختلف زیستی میباشد. از جمله موثرترین عوامل تاثیرگذار در پتانسیل تولید یک رویشگاه، خاک است که با تخریب آن حاصلخیزی و پتانسیل مرتع کاهش مییابد. لذا پژوهش حاضر با هدف تعیین رابطه بین تولید و خصوصیات خاک مورد استفاده در محاسبه شاخص کیفیت خاک در دره شهدا بهعنوان نمونهای از مراتع نیمهخشک کشور در استان آذربایجان غربی انجام شد. برای تعیین واحدهای کاری، نقشه چهار جهت اصلی و پنج طبقه شیب و پوشش گیاهی در محیط GIS <span dir="RTL">در مقیاس 50000 :1، تهیه شد. ویژگیهای شیمیایی و فیزیکی خاک از نمونههای برداشت شده از عمق 30-0 سانتیمتری خاک سطحی و با انجام آزمایشات مورد نیاز تعیین شد. اطلاعات سطحی خاک با روش تحلیل عملکرد سرزمین (LFA) <span dir="RTL">جمعآوری و تولید کل، تولید گیاهان علفی و خشبی در زمان حداکثر گلدهی گونههای غالب بهروش برداشت مستقیم، اندازهگیری شد. موثرترین خصوصیات خاک بر تولیدات گیاهی با استفاده از روش تجزیه عاملی (PCA)، <span dir="RTL">تعیین و با استفاده از رگرسیون چند متغیره گام به گام، روابط ریاضی بین تولید گیاهی و خصوصیات خاک بهدست آمد. نتایج نشان داد که در تعداد 28 واحدکاری، </span><span dir="RTL">میانگین مقادیر شاخص چشمانداز خاک برابر 0.8، شاخص پایداری برابر 76.9، شاخص نفوذپذیری 57.1 و شاخص مواد مغذی برابر 69.1 </span><span dir="RTL">است</span><span dir="RTL">. </span><span dir="RTL">میانگین تولید کل 1535.24 کیلوگرم ماده خشک بر هکتار محاسبه شد. با روش تجزیه عاملی، تعداد سه بردار با داشتن شرط ریشه پنهان واریانس بالاتر از یک، حدود 78 درصد واریانس دادهها را توضیح دادند. در نتیجه متغیرهای لازم برای ارزیابی شاخص کیفیت خاک، درصد شاخص سازمان یافتگی، درصد شاخص چرخه عناصر، شوری و وزن مخصوص ظاهری تعیین شدند. بین شاخص کیفیت خاک و تولید گیاهی با ضریب 63 درصد رابطه معنیداری بهدست آمد. پس از برازش مدل ریاضی برآورد تولید، با <span dir="RTL"><span dir="RTL"><span dir="RTL"><span dir="RTL">ستفاده از شاخص کیفیت خاک ضریب تبیین 64 درصد محاسبه شد. انحراف مدل بهدست آمده با آماره MBE <span dir="RTL">برابر 0.02-، خطای 8% و کارایی 0.66، کاربرد مناسبی برای تفسیر عملکرد سرزمین ارائه میکند. لذا، مدل بهدست آمده </span><span dir="RTL">میتواند برای برآورد تولید رویشگاههای مناطق نیمهخشک و نیمهاستپی سرد کشور مناسب باشد</span><span dir="RTL">.</span></span></span></span></span><br /></span></span></span></span>
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100488.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100488_37d76bb1b01cfdc8cabe2dec1af30c4e.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
6
4
2015
01
21
کاربرد مقایسهای رگرسیون خطی چندگانه و شبکههای عصبی مصنوعی برای شبیهسازی اثرات عوامل توپوگرافی بر تغییرات کربن آلی خاک
312
322
FA
سمیه
مقیمی
دانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
یحیی
پرویزی
استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاه
محمدحسین
مهدیان
استاد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
محمدحسن
مسیحآبادی
استادیار، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم و تحقیقات
10.22092/ijwmse.2015.100815
<span dir="RTL">کربن آلی خاک یکی از مهم</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL">ترین ویژگی</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL">های خاک بوده و هرگونه تغییر در مقدار و ترکیب آن بر اکثر ویژگی</span><span dir="RTL">های شیمیایی، زیستی و فیزیکی خاک تاثیرگذار است. بهبود کربن آلی خاک سبب بهبود ساختمان خاک، کیفیت و کمیت رطوبت در حوضه، کیفیت هوا، افزایش سطح عناصر غذایی خاک و در نتیجه کیفیت و کمیت محصول، جلوگیری از تخریب و فرسایش خاک و احیا خاک و زیست بوم خواهد شد. عوامل متعددی از جمله عوامل اقلیمی، توپوگرافی و مدیریتی بر مقدار کربن آلی خاک تاثیر میگذارند. در مقیاس کوچک محلی مانند مرتع مورد مطالعه، عامل اقلیم تنوع قابل ملاحظهای نداشته و عوامل توپوگرافی بر تغییرات کربن آلی خاک، بسیار اثرگذارند</span><span dir="RTL">. </span><span dir="RTL">لذا، هدف این پژوهش، برآورد تاثیر متغیرهای توپوگرافی ارتفاع، جهت شیب، درصد شیب،</span><span dir="RTL"> سایه روشن و انحنا بر مقدار کربن آلی خاک در اراضی مرتعی واقع در حوضه مرگ استان کرمانشاه است. به این منظور، برآورد کربن آلی خاک با دو روش رگرسیون چندمتغیره خطی (MLR) <span dir="RTL">و شبکه</span><span dir="RTL">های عصبی مصنوعی (ANN) <span dir="RTL">انجام شد. بر طبق نتایج، مدل <span dir="RTL">MLR، <span dir="RTL">توانست 53 درصد و مدل ANN، <span dir="RTL">77 درصد از تغییرات کربن آلی خاک را پیشبینی کند.</span><span dir="RTL"> در روش MLR، مقدار RMSE و MBE <span dir="RTL">بهترتیب 0.4 و صفر در روش ANN، <span dir="RTL"><span dir="RTL"><span dir="RTL"><span dir="RTL"><span dir="RTL"><span dir="RTL">مقدار RMSE و MBE <span dir="RTL">بهترتیب<span dir="RTL"> 0.16 و 0.003 محاسبه شد. نتایج بررسیها نشان داد، شبکه عصبی مصنوعی با آرایش 1-9-5 و تابع فعال</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL">سازی تانژانت هایپربولیک در لایه پنهان، نسبت بهروش رگرسیون خطی چندگانه، دارای دقت و صحت بالاتری است. طبق نتایج شبکه عصبی مصنوعی، </span><span dir="RTL">از بین متغیرهای مورد بررسی، </span><span dir="RTL">بهترتیب ارتفاع با 0.79، سایه روشن با 0.64 و درصد شیب با 0.28 ضریب تاثیر، در تغییرات ذخایر کربن آلی خاک در این منطقه بیشترین سهم را دارند</span><span dir="RTL">.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span>
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100815.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100815_e59704fb0942cbdedbe521b9c0a4ecc2.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
6
4
2015
01
21
کاربرد مدلهای ریاضی در توصیف توزیع اندازه ذرات در رسوبات پشت بندهای رسوبگیر متوالی
323
336
FA
لیلا
مهدیزاده
دانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
فرخ
اسدزاده
استادیار، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
عباس
صمدی
استاد، دانشکده کشاورزی، دانشگاه ارومیه
10.22092/ijwmse.2015.100816
<span dir="RTL">یکی از خصوصیات کلیدی رسوبات، توزیع اندازه ذرات آنها است که بسیاری از ویژگیهای فیزیکی و شیمیایی را تحت تاثیر قرار میدهد. در این پژوهش توزیع اندازه ذرات رسوبات سطحی انباشته شده در پشت بندهای رسوبگیر مورد مطالعه قرار گرفت. برای این منظور دو آبراهه در منطقه نوشان ارومیه که بهترتیب دارای سه و چهار بند سنگی ملاتی بودند، انتخاب شده و توزیع اندازه ذرات رسوب پشت آنها با اندازه ذرات خاک دامنه مشرف به بندها مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که ذرات رسوب پشت بندها در مجموع نسبت به ذرات خاک دامنه، اندازه درشتتری داشته و دارای بافت شنی-لومی و شنی هستند. در بندهای نیمهپر ترسیب انتخابی ذرات رسوب مشاهده شد و بندهای پاییندست دارای ذراتی با اندازه تقریبا مشابه با خاک اصلی بودند. در حالیکه در بندهای پر، این شرایط مشاهده نشده و عملا بخش قابل توجهی از ذرات کوچکتر از 0.124 میلیمتر از بندها عبور نمودند. ده مدل مختلف ریاضی برای توصیف توزیع اندازه ذرات رسوب بهکار رفته و قابلیت آنها بر مبنای طیف متنوعی از ضرایب کارایی مورد ارزیابی قرار گرفت. خوشهبندی سلسله مراتبی مدلها بر مبنای ضرایب کارایی منتخب نشان داد که بهترتیب سه مدل فردلاند، ORL و ONL <span dir="RTL">دارای برتری نسبی در مقایسه با سایر مدلها هستند. مقدار ضریب تبیین در هر سه مدل برابر با 0.99 بوده و آماره AIC <span dir="RTL">نیز در آنها بهترتیب برابر با 44.13-، 43.92- و 41.46- بود. بنابراین این مدلها میتوانند برای کمیسازی توزیع اندازه ذرات رسوب مورد استفاده قرار گیرند.</span></span></span>
اوره
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100816.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100816_edf1a6084753f9827028f46ea2e57f28.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
6
4
2015
01
21
ارزیابی مدلهای مفهومی در مکانیابی عرصههای مستعد گسترش سیلاب با استفاده از دادههای سنجش از دور و سامانه اطلاعات مکانی
337
352
FA
ابوالقاسم
دادرسی سبزوار
مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسانرضوی
نادر
جلالی
استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
ابراهیم
گوهری
مربی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
10.22092/ijwmse.2015.100817
<span dir="RTL">بهرهوری از سیلابهای بهوقوع پیوسته در کشور که از کمبود منابع آبی شدیدا در رنج است، ضرورتی اجتناب ناپذیر به شمار آمده، پخش سیلاب در مناطق مستعد یکی از روشهای ساده و قابل اعتماد بهرهوری محسوب میشود. مناطق مساعد برای بهرهبرداری و پخش سیلاب دارای خصوصیات منحصر به فردی هستند که شناسایی این نقاط بهشکل سنتی بسیار وقتگیر و پرهزینه است. استفاده از اطلاعات ماهوارهای و تکنیک GIS، <span dir="RTL">سرعت و دقت دستیابی به این مناطق را زیادتر میکند. منطقه تحقیق، بخشی از دو استان خراسان رضوی و شمالی است که شهرستانهای سبزوار، اسفراین، جاجرم، کاشمر، بردسکن و خلیلآباد را شامل میشود. در این تحقیق </span><span dir="RTL">هفت لایه اطلاعاتی، شامل واحدهای کواترنری، محدودیتهای کاربری، شیب، نفوذپذیری، ضخامت آبرفت، رواناب و ضریب ذخیره انتخاب و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. </span><span dir="RTL">نقشه نهشتههای کواترنری در منطقه مورد بررسی از نقشههای 1:250000 زمینشناسی تهیه و مرز آنها از روی عکسهای هوایی، کنترل شد. در این لایه اطلاعاتی نهایتا 43 واحد مطالعه یا عرصهکاری انتخاب شد. </span><span dir="RTL">برای بررسی محدودیتهای کاربری، از روش بررسی صحرایی و تفسیر چشمی تصاویر ماهواره، استفاده شد. </span><span dir="RTL">با استفاده از فایل رقومی منحنیهای میزان 100 متری و با انتخاب سلولهای 30 متری، نقشه شیب در GIS <span dir="RTL">تهیه </span><span dir="RTL">و مورد بهرهبرداری قرار گرفت. </span><span dir="RTL">برای بررسی نفوذپذیری، از روش استوانههای مضاعف و برای تعیین ضخامت آبرفت، از روش کاوشهای ژئوفیزیک، استفاده شد. همچنین، مطالعه ضریب ذخیره، با روش نمونهبرداری خاک تا عمق یک متر و انجام آزمایشات دانهبندی و با استفاده از جداول رایج موجود، انجام شد و بالاخره بهروش جاستین، بررسی هیدرولوژی و تعیین حجم رواناب سالانه عرصهها، صورت پذیرفت. با روش وزندهی و کاربرد </span><span dir="RTL">سه مدل آماری </span><span dir="RTL">منطق بولین، شاخص همپوشانی و منطق فاز</span><span dir="RTL">ی،</span><span dir="RTL"> بههمراه تعدادی از عملگرهای آنها</span><span dir="RTL">، اولویت مناطق مستعد برای پخش سیلاب، تعیین شد. </span><span dir="RTL">نتایج نشان داد که مدل فازی با عملگر جمع از کارایی بالاتری نسبت به سایر روشها جهت </span><span dir="RTL">تفکیک و شناسایی نهشتههای مناسب پخش سیلاب، </span><span dir="RTL">برخوردار بوده و بیشتریت همپوشانی را با عرصههای کنترلی دارد، ضمن آنکه </span><span dir="RTL">تصویر مجازی RGB742 <span dir="RTL">بهترین و مناسبترین ترکیب سه نواری برای این منظور است که تفسیر چشمی آن بههمراه استفاده از سامانه اطلاعات مکانی، میتواند به شناسایی مناطق مستعد پخش سیلاب و اولویتبندی آنها انجامد.</span></span></span></span>
دمای بیشینه
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100817.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100817_7cb123009b638ea88b91187c23921da3.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
6
4
2015
01
21
مقایسه روشهای مختلف نمونهبرداری جهت پهنهبندی رقومی خاک در منطقه اردکان
353
363
FA
10.22092/ijwmse.2015.100818
<span dir="RTL">اخیرا محققین از روش نقشهبرداری رقومی برای غلبه بر مشکلات نقشهبرداری سنتی خاک بهره گرفتهاند. با توجه به تغییرات مکانی زیاد خاک، نمونهبرداری مهمترین مرحله در مطالعات نقشهبرداری رقومی خاک محسوب میشود.</span><span dir="RTL">هدف از پژوهش حاضر، مقایسه سه روش مختلف نمونهبرداری شامل مربع لاتین، فازی-میانگین k <span dir="RTL">و تصادفی بهمنظور دستیابی به یک الگوی فضایی مناسب برای نمونهبرداری خاک در منطقه اردکان بهوسعت 720 کیلومتر مربع بود. متغیرهای محیطی که در این مطالعه استفاده شدند، عبارت است از مشتقات اولیه و ثانویه مدل رقومی ارتفاع، تصاویر <sup>+</sup>ETM <span dir="RTL">ماهواره لندست و نقشه سطوح ژئومورفولوژی. نتایج بر اساس معیارهای آماری (میانگین و انحراف معیار) نشان داد که بهترین روش نمونهبرداری، روش مربع لاتین میباشد. بهعنوان مثال در مورد پارامتر کمکی شاخص خیسی مقدار میانگین داده</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL">های انتخاب شده بهوسیله این روش و کل فضای نمونه</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL">برداری برابر با 18.19 می</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL">باشد. به</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL">طور مشابه مقدار میانگین شاخص همواری دره با درجه تفکیک بالا در روش مربع لاتین (3.64) بیشترین شباهت را با جامعه نمونه</span><span dir="RTL"></span><span dir="RTL">برداری (3.63) دارد. همچنین، توزیع فراوانی متغیرهای کمکی در محلهای منتخب (نمونه) در روش مربع لاتین بسیار به توزیع فراوانی متغیرهای کمکی در کل منطقه (جامعه آماری) </span><span dir="RTL">شبیه بود. همچنین، نتایج نشان داد که همیشه توزیع جغرافیایی مناسب (فازی-میانگین k) </span></span></span>نشاندهنده الگوی نمونهبرداری مناسب نمیباشد. بنابراین، روش مربع لاتین بهعنوان بهترین روش نمونهبرداری در منطقه مورد مطالعه معرفی میشود و پیشنهاد میشود که محققین در مطالعات آتی نقشهبرداری خاک از روش مربع لاتین استفاده شود.
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100818.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100818_a987b32cd226954d6d03a7f217885981.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
6
4
2015
01
21
تهیه نقشه شاخص مناسب فرسایندگی باران کشور
364
376
FA
داود
نیککامی
0000-0002-2934-6318
استاد، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
jwem2023@gmail.com
محمدحسین
مهدیان
استاد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی
10.22092/ijwmse.2015.100819
<span dir="RTL">گاهی از مقدار صحیح فرسایش آبی بهدلیل نقش آن در توسعه تغییرات سطح زمین و تحتالشعاع قرار دادن پایداری فعالیتهای کشاورزی در بلندمدت حائز اهمیت است. فرسایندگی باران بهعنوان یکی از مهمترین فاکتورهای تاثیرگذار بر فرسایش آبی خاک مطرح است که در قالب شاخصهایی بیان میشود. برای کمی نمودن تاثیر عامل فرسایندگی باران در بررسیهای مربوط به فرسایش و رسوب، شاخصهای مختلفی بر مبنای خصوصیات باران از جمله مقدار، شدت، مدت، اندازه قطر قطره، انرژی جنبشی و یا ترکیبی از آنها مد نظر قرار میگیرد. این عامل در بسیاری از روشهای تجربی برآورد کمی و یا کیفی فرسایش خاک، بهعنوان یکی از عوامل اصلی، مطرح است. لذا بهمنظور پرهیز از هرگونه دوبارهکاری در تعیین عامل فرسایندگی باران، لازم است تا روشی مبتنی بر شرایط حاکم بر حوزههای آبخیز ایران تبیین شود. چنین اقدامی منجر به رفع ابهامات و اختلاف نظرها در نحوه تعیین این عامل در هر یک از مدلها میشود. برای حصول اطمینان در محاسبه این عامل مهم، ضرورت دارد تا اقدام به ارزیابی روشهای مختلف تعیین توان فرسایندگی باران در شرایط اقلیمی و آب و هوایی مختلف نمود. این پژوهش با هدف تعیین شاخص فرسایندگی مناسب در ایران و بسط این شاخص به کل کشور و تهیه نقشه فرسایندگی باران در مقیاس ملی انجام گرفت. در این تحقیق، ابتدا </span><span dir="RTL">بهمنظور بررسی </span><span dir="RTL">شاخصهای فرسایندگی باران و انتخاب مناسبترین آنها، 64 شاخص مختلف محاسبه شده و روابط همبستگی آنها</span><span dir="RTL"> با </span><span dir="RTL">تلفات خاک در هفت استان آذربایجان غربی، خراسان رضوی، زنجان، سمنان، مازندران، مرکزی و یزد و در قالب طرح ملی در پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری بررسی و EI<sub>30</sub> <span dir="RTL">بهعنوان مناسبترین شاخص معرفی شد. در مرحله دوم، شاخص انتخابی برای ایستگاههای هواشناسی سینوپتیک دارای باراننگار محاسبه شد و رابطهای نیز بین شاخص یاد شده و تعدادی از شاخصهای زودیافت نظیر فورنیه، فورنیه اصلاح شده، بارندگی متوسط سالانه، حداکثر بارندگی روزانه برقرار شد. پس از تعیین فورنیه اصلاح شده بهعنوان شاخص انتخابی برای ایستگاههای بارانسنجی که فاقد باراننگار بودند، مقادیر <span dir="RTL">EI<sub>30</sub> <span dir="RTL">در ایستگاههای فاقد آمار شدت بارندگی با ضرایب بهدست آمده، محاسبه شد. بعد از نرمال کردن دادههای <span dir="RTL">EI<sub>30</sub> <span dir="RTL">نیم تغییرنمای آن ترسیم و مدل مناسب بر آن برازش داده شد. سپس، روشهای میانیابی مختلف کلاسیک در سطح کشور انجام و هر یک از آنها با روشهای ارزیابی تقاطعی مورد مقایسه قرار گرفت که در نهایت روش اسپلاین جهت ترسیم نقشه انتخاب شد. نقشه خروجی وجود روند کاهشی شاخص فرسایندگی باران را از مناطق غربی و شمالی به مناطق شرقی و جنوبی کشور نشان میدهد و این الگو مطابق با الگوی تغییرات اقلیمی از مناطق مرطوب به مناطق نیمهخشک میباشد.</span></span></span></span></span></span>
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100819.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100819_07a772897256f7078a6e2eceb29b5951.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
6
4
2015
01
21
اثرات عوامل زمینشناختی بر شکلگیری هندسه رودخانه قزلاوزن سفلی و روند جابهجایی در بازه کوهستانی و دشت سیلابی
377
389
FA
حمیدرضا
پیروان
0000-0000-0000-0000
دانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
hrpeyrowan@yahoo.com
علی
جعفریاردکانی
مربی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
محسن
شریعتجعفری
استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
10.22092/ijwmse.2015.100820
<span dir="RTL">بهمنظور شناخت عوامل موثر بر مورفولوژی رودخانه قزلاوزن در حدفاصل بین سد استور تا سد منجیل در دو بازه سنگی و دشت سیلابی بازهای بهطول تقریبی 195 کیلومتر انتخاب و در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت. برای بررسی شکل رودخانه، از نقشههای توپوگرافی و عکسهای هوایی با مقیاس 50000:<span dir="RTL">1</span> سالهای 1334 و 1371 استفاده شد. پس از ترسیم پلان رودخا</span><span dir="RTL">ن</span><span dir="RTL">ه، مشخصات هندسی رودخانه از جمله عرض، طول موج و ارتفاع حلقههای مئاندر، ضریب سینوزیته، شعاع و دامنه نوسانات حلقههای مئاندر و عوامل هندسی دیگر اندازهگیری شد. نتایج نشان داد که مقادیر میانگین زاویه مرکزی حلقههای مئاندر و ضریب سینوزیته تنگدره رودخانه بهترتیب 140.55 درجه و 1.46 از بازه دشت سیلابی بهترتیب 105.08 درجه و 1.22 بیشتر است، بنابراین رودخانه در بازه کوهستانی پرپیچ و خمدارتر است. جابهجایی جانبی رودخانه قزلاوزن در بازه دشت سیلابی نیز مطالعه شد که 63.3، 26.6 و 10.1 درصد موارد بهترتیب بهسمت ساحل چپ، راست و به هردو سو در اثر چندشاخگی بهوقوع پیوسته و لذا جابهجایی کلی رودخانه بهسمت ساحل چپ است که منطبق با جهت فشارش تکتونیکی ناشی از حرکات صفحات تکتونیکی در این ناحیه است. </span><span dir="RTL">این موضوع اثر تکتونیک را بر الگوی رودخانه حتی در بازه دشت سیلابی به اثبات میرساند. </span><span dir="RTL">تنش برشی هیدرولیکی محاسبه شده رودخانه در بازه سنگی 150 پاسکال است، حال آنکه مقاومت برشی سنگهای آتشفشانی کانال رودخانه در این بازه 150 مگاپاسکال و بهبیان دیگر یک میلیون برابر است. </span><span dir="RTL">بنابراین، فرایندهای فرسایش رودخانهای نمیتواند تنگدره سنگی این رودخانه را بهوجود آورده باشد. برای اثبات این موضوع، شیب و جهت شیب درزههای کانال سنگی رودخانه در 10 ایستگاه و 439 درزه بهکمک کمپاس در صحرا برداشت شد. در ضمن خط مرکزی مسیر رودخانه در بازه سنگی از روی نقشههای توپوگرافی رسم و در فواصل 250 متری به قطعات مستقیم، تقسیم و زاویه هر قطعه نسبت به شمال جغرافیایی تعیین شد. دیاگرام گلسرخی، جهات درزههای کانال سنگی رودخانه و جهات مسیر قطعات مستقیم رودخانه، مشابهت زیادی نسبت به هم نشان دادند. این تحقیق نشان داد که رودخانه قزلاوزن در بازه کوهستانی دارای یک طرح اولیه نئوتکتونیکی بوده و مسیر آن در تنگدره، تابع شکافهایی است که از پیش وجود داشته و تنها رودخانه توانسته نسبت به تعمیق و تعریض آن کوشش نماید.</span>
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100820.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100820_ad23419f63356079ca9b74131cb7884b.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
6
4
2015
01
21
برآورد نسبت بار کف به بار معلق در رودهای دز و میناب
390
399
FA
محمود
عربخدری
استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
10.22092/ijwmse.2015.100821
<span dir="RTL">در اکثر مطالعات منابع آب، مقدار بار کف رودخانهها بهصورت نسبتی ثابت از بار معلق در نظر گرفته میشود که معقول نیست. یک روش تعیین دقیقتر این نسبت، استفاده از اطلاعات باتیمتری نهشتههای بستر مخازن سدها است. در این پژوهش، نقشههای متوالی تهیه شده از کف مخازن دو سد دز (1362 و 1376) و میناب (1364 و 1377) و آمار رسوب معلق در ایستگاههای ورودی بررسی شد. پس از تعیین محل قله دلتا در مخزن و تفکیک رسوب به دو بخش دلتایی و دریاچهای روی نقشهها، حجم رسوب بین دو دوره در هر مخزن برآورد و با لحاظ وزن مخصوص، وزن رسوب محاسبه شد. سپس، تاثیر عواملی از قبیل نشست و فشرده شدن تدریجی نهشتهها، ضریب تلهاندازی رسوب سد، تاثیر سهم حوضه بالادست و دامنههای مشرف به مخزن سد در رسوب تعیین شد. از سوی دیگر، رسوبدهی معلق بهروش اداره عمران اراضی در محل ایستگاههای تلهزنگ و برنطین (ورودی سدهای مذکور) برآورد شد. در مرحله بعد، به دو روش الف) لحاظ رسوبات دلتایی و دریاچهای بهترتیب بهعنوان بار کف و بار معلق و ب) محاسبه بار کف با کسر رسوب معلق ایستگاه ورودی (با رعایت ضریب اصلاحی مساحت دامنههای مشرف به مخزن سد) از کل رسوب نهشته شده، نسبت بار کف به بار معلق تعیین شد. نسبت بار کف به بار معلق با روش "ب" در دریاچههای سدهای دز و میناب بهترتیب 348 و 251 درصد برآورد شد که ناشی از خطای برآورد رسوب معلق در ایستگاه هیدرومتری ورودی سد بوده و غیرقابل قبول است. نسبت وزنی بارکف به بار معلق در رودهای دز و میناب با روش "الف" بهترتیب 45 و 56 درصد بهدست آمد. دو عامل عدم اطمینان بسیار مهم در این روش بهترتیب ضریب تلهاندازی و وزن مخصوص رسوب بهویژه رسوب </span><span dir="RTL">دلتا</span><span dir="RTL"> میباشد. با تغییر ضریب تلهاندازی از حدود 95 درصد به 60 درصد، نسبت بار کف به بار معلق در دز از 42 درصد به 23 درصد و در میناب از 53 درصد به 27 درصد کاهش یافت. یک مورد کاهش 14 درصدی وزن مخصوص </span><span dir="RTL">رسوب دلتایی </span><span dir="RTL">در سد میناب نیز سبب تقلیل هفت درصدی نسبت بارکف به بار معلق شد. اگرچه اختلاف زیادی بین نتایج در سناریوهای مختلف دیده میشود، حتی کمترین مقادیر بهدست آمده بسیار بالاتر از رقمهای کارشناسی 20-15 درصد متداول در مطالعات منابع آب است.</span>
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100821.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100821_0161ed2afcbd3c2a496c4ca1f2ee18de.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
6
4
2015
01
21
بررسی الگوی مصرف آبهای سطحی کشاورزی، مطالعه موردی: حوزه آبخیز هنام
400
406
FA
مهران
لشنیزند
استادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان
کیانفر
پیامنی
مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان
ایرج
ویسکرمی
مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی لرستان
10.22092/ijwmse.2015.100822
<span dir="RTL">کمبود آب یکی از مشکلات عمده اکثر کشورهای جهان، بهویژه کشورهای دارای جمعیت رو به رشد بهشمار میآید. ایران هم یکی از کشورهایی است که از این قضیه مستثنی نیست. کشور ایران در ناحیه آب و هوایی گرم و خشک و نیمهخشک واقع شده است و متوسط میزان بارندگی سالیانه </span><span dir="RTL">آن </span><span dir="RTL">یک سوم متوسط بارندگی سالیانه جهان میباشد. کمبود بارندگی و خشکسالیهای اخیر سبب کاهش منابع آب قابل دسترس شده است. لذا بایستی مدیریت مصرف آب در بخش کشاورزی را برای مدیریت منابع آب مدنظر قرار داد. در این پژوهش، بعد از اندازهگیری مصرف آب در سه کشت یونجه، شبدر و گندم، به محاسبه راندمان کاربرد آب آبیاری پرداخته شد. نتایج این تحقیق برای محاسبه شاخص کارایی تولید، نشان داد که بیشترین و کمترین مقدار آن با میزان 1.85 و 1.43 بهترتیب به یونجه و شبدر اختصاص دارد و نتایج در بخش راندمان کاربرد آب آبیاری نشان داد که گندم، یونجه و شبدر بهترتیب از درصد راندمان کاربرد آب آبیاری 150.16، 76.01 و 61.91 برخوردار میباشند. همچنین، نتایج نشان داد که شاخص کارایی افزوده محصول برای هر سه محصول گندم، یونجه و شبدر بهترتیب برابر 6112.7، 6505.2 و 4870.3 ریال بر مترمکعب است. در کل، با توجه به شاخصهای بررسی شده، از میان سه محصول مورد بررسی، یونجه بهروری بهتری نسبت به محصولات دیگر داشته است.</span>
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100822.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100822_b1141236c985105b7bf9715b01e6027a.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
6
4
2015
01
21
گزارش فنی: مقایسه معادلات تجربی و روش تجزیه هیدروگراف سیلاب در برآورد زمان تمرکز، مطالعه موردی: حوضه آتشگاه-استان اردبیل
407
414
FA
سجاد
میرزایی
کارشناس ارشد، دانشکده فناوری کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
مجید
رئوف
استادیار، دانشکده فناوری کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی
10.22092/ijwmse.2015.100906
<span dir="RTL">پارامترهای زمانی از جمله پارامترهایی هستند که در اکثر مدلهای هیدرولوژیکی و هیدرولیکی استفاده میشوند </span><span dir="RTL">و </span><span dir="RTL">متداولترین آن زمان تمرکز است. هدف از این پژوهش، انتخاب بهترین روش از میان روشهای برآورد زمان تمرکز در حوزه آبخیز آتشگاه در استان اردبیل است. در این پژوهش، مقادیر زمان تمرکز حوضه با استفاده از 14 معادله تجربی و روش SCS <span dir="RTL">در نرمافزارهای WMS و HEC-Geo-HMS <span dir="RTL">صورت گرفته است. </span><span dir="RTL">متوسط وزنی شیب آبراهه اصلی و پارامتر ضریب زبری منینگ با عملیات صحرایی تهیه شد</span><span dir="RTL">. </span><span dir="RTL">بهمنظور ارزیابی کارایی روشها با استفاده از آمار هیدرومتری و بارندگی، تعداد سه واقعه سیلاب که از نظر زمانی برابر با بارشها بودند، انتخاب و از روش گرافیکی، زمان تمرکز برای این سه واقعه محاسبه شد. زمان تمرکز محاسبه شده و مشاهداتی (2.28 ساعت) بهوسیله شاخص درصد خطای نسبی و خطای میانگین باقیمانده مورد ارزیابی قرار گرفتند. </span><span dir="RTL">بررسی بیشتر روابط بهکار گرفته در این تحقیق نشان میدهد که مساحت نقش بسزایی را در برآورد مناسب زمان تمرکز ایفا میکند، چنانچه بررسی روابط هات-وی، هیدروگراف استدلالی و ین</span><span dir="RTL">–</span><span dir="RTL">چاو، کرپیچ و کالیفرنیا نشان میدهد که این روشها جهت محاسبه زمان تمرکز، پارامتر مساحت را بهکار نمیگیرند. بههمین دلیل مقدار برآورد آنها با مقدار مشاهداتی تفاوت قابل ملاحظهای دارد، اما در مقابل روابط پاسینی و کربای با لحاظ کردن تاثیر پارامتر مساحت، </span><span dir="RTL">برآورد نزدیکتری را به مقدار مشاهداتی ارائه داده است. نتایج نشان داد که بهکارگیری تعداد پارامترهای بیشتر، نتایج مطلوبتری را به همراه دارد. چنانچه در رابطه SCS <span dir="RTL">جهت محاسبه زمان تمرکز حوضه، علاوه بر پارامترهای طول و شیب آبراهه اصلی، پارامتر تلفات کل، نوع کاربری اراضی، عملیات اصلاحی، وضعیت هیدرولوژیکی و همچنین، گروه هیدرولوژیکی خاک مورد استفاده قرار میگیرد. در محاسبه مقدار زمان تمرکز با استفاده از روش <span dir="RTL"><span dir="RTL"><span dir="RTL">SCS <span dir="RTL">از مدلهای WMS و <span dir="RTL">همچنین، ابزار <span dir="RTL"><span dir="RTL">HEC-Geo-HMS، <span dir="RTL">با توجه به اینکه مدلهای مذکور از دادههای رستری استفاده میکنند، دارای دقت بیشتر از روشهای سنتی چون روش دستی میباشد. در حوضه آتشگاه، روش <span dir="RTL">SCS <span dir="RTL">برای برآورد زمان تمرکز با استفاده از نرمافزار <span dir="RTL"><span dir="RTL">WMS <span dir="RTL">با مقدار حداقل آمارههای خطای میانگین باقیمانده و درصد خطای نسبی بهترتیب برابر با 0.05 ساعت و 2.1 درصد برای حوضه مناسب میباشد.</span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span></span>
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100906.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_100906_10ccaeab23a1c25b4f16550e6abbfb83.pdf