پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
1
4
2010
01
21
بررسی منشأ املاح آبخوان سرچاهان در استان هرمزگان با استفاده از نسبتهای یونی
212
226
FA
حسین
حسینیپور
مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان
جعفر
غیومیان
استادیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
احمدرضا
قاسمی
کارشناس ارشد مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری
سعید
چوپانی
مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی هرمزگان
<span style="font-family: BNazanin;">شناسایی عوامل مؤثر بر کیفیت آب زیرزمینی به منظور بررسی منشأ املاح مورد توجه محققین آب شناسی قرار دارد. در </span><span style="font-family: BNazanin;">این تحقیق هیدروشیمی و منشأ املاح آب زیرزمینی دشت سرچاهان با استفاده از نسبت های یونی و تفاوت غلظت </span><span style="font-family: BNazanin;">49 نمونه از آبخوان و سه نمونه از آب ، یون های هم منشأ مورد بررسی قرار گرفت. در یک مرحله در زمستان 1377 </span><span style="font-family: BNazanin;">سطحی دشت سرچاهان تهیه شد. سپس یون هایی با منشأ کانی شناسی مشترک و به عبارت دیگر یون های هم زاد </span><span style="font-family: BNazanin;">شناسایی شدند و عدم توازن بین آنها به عنوان نشانه ای از عوامل و فرآیندهای فرعی تأثیرگذار بر کیفیت آبخوان <span style="font-family: BNazanin;">سرچاهان مورد توجه قرار گرفتند. بررسی روابط بین یون های هم زاد به کمک تفاضل های یونی Cl-Na و (SO<sub>4</sub>-(Ca+Mg <span style="font-family: BNazanin;">امکان شناسایی مناطق متأثر از انحلال ترکیباتی نظیر سولفات های سدیم دار و کلرور های کلسیم و <span style="font-family: BNazanin;">منیزیم دار را در آبخوان سرچاهان فراهم آورد. به طورکلی بررسی نسبت های یونی و تفاضل یون های هم زاد نشان </span><span style="font-family: BNazanin;">می دهد که انحلال هالیت و نمک های سولفاته آبرفت می تواند عامل اصلی شوری آب زیرزمینی دشت سرچاهان باشد. در </span><span style="font-family: BNazanin;">مقابل، رودخانه پرعابدین موجب بهبود کیفیت شیمیایی آبخوان سرچاهان می شود ولی رودخانه شور به دلیل زهکش </span><span style="font-family: BNazanin;">کردن آب زیرزمینی در افزایش شوری این آبخوان بی تأثیر است. همچنین، فرآیندهای نرم شدگی طبیعی <span style="font-family: BNazanin;">و نرم شدگی </span><span style="font-family: BNazanin;">معکوس نیز بر کیفیت این آبخوان مؤثر هستند و با افزایش شوری به سمت نواحی پایین دست احتمال وقوع نرم شدگی </span><span style="font-family: BNazanin;">معکوس افزایش می یابد. در آبخوان سرچاهان امکان ددولومیتی شدن</span><span style="font-family: BNazanin;">منتفی است. به علاوه، گنبدهای نمکی نیز فاقد </span><span style="font-family: BNazanin;">اثر مشخصی بر شوری آب زیرزمینی هستند.</span></span></span></span></span>
آب زیرزمینی,کیفیت,گنبد نمکی,شوری,یونهای همزاد
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101819.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101819_914d3ec834c0895469dad1a13b184903.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
1
4
2010
01
21
ارزیابی کرتی مدل فرسایش خاک مورگان، مورگان و فینی
227
239
FA
ابوالقاسم
دادرسی
مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
شاهرخ
حکیمخانی
استادیار دانشکده کشاورزی دانشگاه ارومیه
عبدالصالح
رنگآور
استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
<span style="font-family: BNazanin;">مدلهای تجربی فراوانی برای برآورد فرسایش خاک وجود دارد که همه آن ها برپایه مشاهدات، استدلال و منطق ارائه </span><span style="font-family: BNazanin;">دهندگان مدل ها و برای مناطق خ اصی معادله شده اند. به منظور استفاده از این مدل ها در مناط قی غیر از مناطق ارائه، </span><span style="font-family: BNazanin;">باید کارآ یی آن ها مورد بررسی قرار گیرد. در تحقیق حاضر، مدل فرسایشی مورگان، مورگان و فینی از میان مدل های </span><span style="font-family: BNazanin;">موجود، به دلیل مورد توجه قرار دادن مفاهیم جدید فرسایش خاک ، استفاده از نتایج مطالعات ژئومورفولوژی و مهندسی </span><span style="font-family: BNazanin;">کشاورزی، سود جستن از شمای ساده شده مدل مایر و ویشمایر، و همچنین ناچیز بودن تعداد پژوهش های انجام گرفته </span><span style="font-family: BNazanin;">بر روی آن در ایران، انتخاب و کارآیی آن با استفاده از کرت های فرسایش خاک عرصه تحقیقاتیِ سنگانۀ شهرستان </span><span style="font-family: BNazanin;">مشهد مورد بررسی قرار گرفت . ابتدا با انجام یک بررسی صحرایی، کرت هایی که در آن ها فرسایش شیاری مشاهده شد </span><span style="font-family: BNazanin;">از گردونه بررسی حذف ، و داده های مورد نیاز برای 78 کرت باقی مانده، جمع آوری شد. داده های بارش، شیب ، پوشش </span><span style="font-family: BNazanin;">گیاهی و خاک شناسی از داده های موجود، اطلاعات مربوط به عمق توسعه ریشه با انجام مطالعات صحرایی ، ظرفیت </span><span style="font-family: BNazanin;">زراعی و و زن مخصوص ظاهری خاک در هر کرت به روش آزمایشگاهی و سایر پارامترهای مدل ، به کمک اطلاعات کسب </span><span style="font-family: BNazanin;">شده، جداول مربوطه گردآوری شد. مدل برای تمام 78 کرت منتخب اجرا و مقدار تلفات خاک هر کرت برآورد شد. </span><span style="font-family: BNazanin;">علاوه بر این ، مقدار تلفات خاک در هر کرت با توجه به حجم روانآب و رسوب مشاهده ای در هر کرت طی سالیان </span><span style="font-family: BNazanin;">گذشته، اندازه گیری شد. نتایج حاصله برای هر کرت مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل قرار گرفت و نسبت مقدار متوسط </span><span style="font-family: BNazanin;">تلفات خاک برآوردی مدل ، به مقادیر متوسط رسوب مشاهده ای در هر کرت ، به دست آمد . بر اساس توصیه مورگان، اگر</span><span style="font-family: BNazanin;">0 تا دو قرار داشت، کارآیی مدل برای آن کرت تایید می شد . نتایج نشان داد که / فقط نسبت یاد شده در دامنۀ 5 </span><span style="font-family: BNazanin;">هم خوانی چندان خوبی بین خروجی مدل و مقادیر مشاهده ای فرسایش خاک در هر کرت وجود ندارد ، به گونه ای که </span><span style="font-family: BNazanin;">28 درصد از کرت های منتخب، مدل مورد تائید قرار گرفته، در سایر کرت ها، مقادیر برآوردی مدل، بالاتر یا / تنها در 21 </span><span style="font-family: BNazanin;">پایین تر از مقادیر مشاهده ای بودند . بررسی شرایط شیب، پوشش گیاهی و خاک کرت ها نشان داد که کارآیی مدل، تنها </span><span style="font-family: BNazanin;">برای وضعیتی با پوشش گیاهی کم تر از 20 درصد، شیب زیادتر از 40 درصد و عمق خاک کم تر از 10 سانتی متر، </span><span style="font-family: BNazanin;">مناسب است.</span>
پوشش گیاهی,تلفات خاک,سنگانه,فرسایش شیاری,مدل تجربی
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101847.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101847_d653f21178a18e41ab952f81b0de2e19.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
1
4
2010
01
21
مقایسه میزان کارآیی شبکه عصبی مصنوعی و مدلهای رگرسیونی، منحنیسنجه رسوب در برآورد رسوب معلق روزانه
240
247
FA
محمد
شعبانی
استادیار گروه آبخیزداری، واحد ارسنجان، دانشگاه آزاد اسلامی
<span style="font-family: BNazanin;">تعیین میزان فرسایش خاک و بار رسوبی رودخانه عملاً کاری مشکل است؛ بنابراین روش های مختلفی برای آن ها </span><span style="font-family: BNazanin;">پیشنهاد شده است. یکی از روش های نوین در حل مسائل مهندسی آب و همچنین برآورد رسوب معلق رودخانه ها، </span><span style="font-family: BNazanin;">استفاده از شبکه عصبی مصنوعی است که با الگو برداری از شبکه مغز انسان، ضمن اجرای فرآیند آموزش، روابط درونی </span><span style="font-family: BNazanin;">بین داده ها را کشف کرده و به موقعیت های دیگر تعمیم می دهد. هدف از انجام این تحقیق، بررسی کارآیی روش شبکه </span><span style="font-family: BNazanin;">عصبی مصنوعی در برآورد رسوب معلق روزانه نسبت به مدل های رگرسیونی (منحنی سنجه رسوب) است. بدین منظور، </span><span style="font-family: BNazanin;">ابتدا آمار هم زمان دبی آب و دبی رسوب رودخانه شور خارستان در خروجی حوزه آبخیز، در طی یک دوره آماری 22 </span><span style="font-family: BNazanin;">ساله جمع آوری گردید و پس از رفع نواقص آماری و حذف داده های پرت، از آن ها برای مدل سازی رسوب معلق روزانه </span><span style="font-family: BNazanin;">با استفاده از روش شبکه عصبی و مدل رگرسیونی خطی استفاده شد. سپس نتایج به دست آمده از دو روش شبکه <span style="font-family: BNazanin;">عصبی و مدل رگرسیون خطی (منحنی سنجه رسوب)، بر اساس معیارهای<span style="font-family: TimesNewRomanPSMT;"> MAE </span><span style="font-family: BNazanin;">،</span><span style="font-family: TimesNewRomanPSMT;">RMSE و R2 <span style="font-family: BNazanin;">ارزیابی شد. نتایج <span style="font-family: BNazanin;">نشان داد که برآورد روش شبکه عصبی مصنوعی، در مقایسه با برآورد مدل رگرسیون خطی (منحنی سنجه رسوب)، </span><span style="font-family: BNazanin;">دقت بالاتری دارد؛ به طوری که مقدار MAE <span style="font-family: BNazanin;">،</span><span style="font-family: TimesNewRomanPSMT;">RMSE و R2</span> <span style="font-family: BNazanin;">برآورد شبکه عصبی به ترتیب، برابر با 19.27، 12.14 و 0.98 <span style="font-family: BNazanin;">و برای مدل رگرسیون خطی، به ترتیب برابر با 36.84، 20.75 و 0.74 <span style="font-family: BNazanin;">است که نشان دهنده پایین بودن خطا در <span style="font-family: BNazanin;">مدل شبکه عصبی مصنوعی نسبت به مدل رگرسیون خطی است.</span></span></span></span></span></span></span></span></span>
حوزه آبخیز,خارستان,رگرسیون خطی,رودخانه شور,فرسایش خاک
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101850.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101850_a45a22138a6e3c8ca12b16f048b1724c.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
1
4
2010
01
21
تهیه نقشه خطر زمینلغزش با استفاده از مدل تراکم سطح و فرآیند تحلیل سلسله مراتبی سامانهها
248
258
FA
مجید
محمدی
دانشجوی کارشناسی ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس
حمیدرضا
مرادی
استادیار، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی دانشگاه تربیت مدرس
سادات
فیضنیا
استاد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
sfeiz@ut.ac.ir
حمیدرضا
پورقاسمی
استاد، دانشکده منابع طبیعی دانشگاه تهران
<span style="font-family: BNazanin;">زمینلغزش از جمله سوانح طبیعی است که همه ساله موجب بروز خسارتهای فراوان مالی و جانی در کشور میشود . </span><span style="font-family: BNazanin;">در سالهای اخیر ، وقوع ز مینلغزش در مناطق شمالی کشور به دلیل تغییر کاربری و احداث جاده افزایش یافته است. </span><span style="font-family: BNazanin;">این پدیده در کشورهای رو به رشد، به دلیل افزایش سریع جمعیت و تخریب سریع منابع طبیعی شدیدتر است. روش</span><span style="font-family: BNazanin;">های متعددی برای پهنهبندی خطر زمینلغزش وجود دارد. در این تحقیق، از روشهای تراکم سطح و فرآ یند تحلیل </span><span style="font-family: BNazanin;">سلسله مراتبی برای پهنهبندی خطر زمینلغزش در منطقه استفاده شد. به منظور تهیه نقشه خطر زمینلغزش ، ابتدا با </span><span style="font-family: BNazanin;">مطالعات میدانی نقشه پراکنش زمینلغزش حوضه و سپس نقشه عوامل موثر بر زمینلغزش تهیه و اولویتبندی عوامل <span style="font-family: BNazanin;">موثر با استفاده از روش AHP، <span style="font-family: BNazanin;">انجام شد . بررسیها نشان داد که خصوصیات سنگشناسی، فاصله ا ز جاده، شیب، <span style="font-family: BNazanin;">فاصله از آبراهه، کاربری اراضی، ارتفاع و جهت شیب ، به ترتیب عوامل اصلی موثر در وقوع زمینلغزش در منطقه </span><span style="font-family: BNazanin;">هستند. همچنین ارزیابی مدلها با استفاده از شاخص جمع کیفی نشان داد که مدل تراکم سطح ، نسبت به مدل </span><span style="font-family: BNazanin;">تحلیل سلسله مراتبی، دقت بیشتری داشته است.</span></span></span></span>
احداث جاده,پهنهبندی,تخریب,تغییر کاربری,سنگشناسی
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101852.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101852_97703b6f04c821d0a6a23ee346ab18a3.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
1
4
2010
01
21
بررسی اثرات پخش سیلاب بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک عرصه پخش سیلاب جاجرم خراسان
259
265
FA
عبدالصالح
رنگآور
استادیار مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
غلامعلی
گزانچیان
مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
حسن
انگشتری
مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
رضا
غفوریان
مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی
رسوبگذاری مواد معلق سیلابها بر روی اراضی سنگلاخی و درشت دانه مناطق گرم و خشک، باعث تغییراتی در بافت، ساختمان، افزایش عمق و حاصلخیزی آنها میشود. بهمنظور بررسی اثر پخش سیلاب بر خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک، عرصه پخش سیلاب جاجرم در استان خراسان انتخاب شد. این عرصه در مخروط افکنهای با شیب عمومی 0.75% تا یک در صد قرار گرفته، متوسط بارندگی سالانه آن 146.3 میلیمتر برآورد شده است و اقلیم آن خشک تا فرا خشک است. در سالهای 1374 تا 1378 قبل از سیلابگیری عرصه، در سه نوار اولیه شبکه، هفت پروفیل حفر شد. از افقهای قابل تشخیصA ، C و عمق صفر تا سی سانتیمتری (حدود ضخامت لایه شخم در زراعتهای سیلابی) نمونهبرداری شد. کمیت عوامل موثر در خصوصیات خاک در آزمایشگاه تعیین شد. پس از سه نوبت سیلگیری، نمونهبرداری مجدد از همان مکانها انجام و آزمایشها تکرار شد. دادههای حاصل از آزمایشها در هر یک از افقها و نوارهای پخش، برای مقایسه عوامل مختلف، قبل و بعد از پخش سیلاب بر اساس آزمون t و مقایسه تاثیر کلی سیلاب به صورت اسپلیت بلوک با سه تکرار تحلیل شد. تجزیه واریانس نمونهها نشان داد که پخش سیلاب بر روی نسبت شن، رس، مقدار مواد آلی، بیکربنات در سطح (5%› p) و کلسیم، منیزیم، کلر، سدیم، نسبت جذب سدیم و هدایت<sub></sub>الکتریکی در سطح (1%› p) مؤثر و بین نمونههای قبل و بعد از پخش سیلاب اختلاف معنیداری وجود داشت. مقایسه میانگین کمیت عوامل شوری خاک، کلسیم و منیزیم در افقهای A و C و لایه شخم، در قبل و بعد از پخش سیلاب تنها، در لایه شخم اختلاف معنیدار را نشان داد. نسبت شن به رس و شن به سیلت در افق A کاهشی را نسبت به افق C و لایه شخم نشان داد. ضمن آنکه پخش سیلاب در دیگر ویژگیهای خاک موثر نبود. نتایج این تحقیق مربوط به سه نوبت سیلگیری در عرصه است. باتوجه به نتایج حاصل از این بررسی و افزایش برخی از املاح به خاک در اثر پخش سیلاب، لزوم تحقیقات و بررسیهای بیشتر را طلب میکند.
حاصلخیزی,رسوبگذاری,مواد معلق,مناطق گرم و خشک,مخروطافکنه
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101853.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101853_5395fa426e03d6136047c6c064370f7a.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
1
4
2010
01
21
بررسی و تحلیل زمینشناسی مهندسی و ژئوتکنیکی زمینلغزش سایت پیشنهادی کارخانه کمپوست شهرستان ساری، استان مازندران
266
274
FA
مهرداد
صفایی
مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مارندران
مریم
فتاحیبندپی
دانشجوی کارشناسی ارشد، واحد علوم و تحقیقات تهران، دانشگاه آزاد اسلامی
بهمنظور ارزیابی پایداری شیب در محل پیشنهادی برای احداث کارخانه کمپوست ساری، بررسیهای صحرایی، آزمایشگاهی و تحلیل دادههای زمینشناسی مهندسی و ژتوتکنیکی محل ساختگاه انجام گرفت. نتایج بررسیها حاکی از وجود رخساره لغزش قدیمی در محل ساختگاه بود. پس از جمعآوری دادهها و عوامل موثر بر وقوع مجدد رانش زمین با استفاده از مدل تحلیل پایداری بهروش حدی و در نرمافزار Slope/w، محاسبه ضرایب اطمینان در شرایط مختلف بهروش بیشاب انجام گرفت. بر اساس نتایج، کمترین مقدار ضریب اطمینان در شرایط اشباع و تحت بار دینامیکی ناشی از زلزله احتمالی (تحلیل شبه استاتیکی)، معادل 0.676 است. بیشترین ضریب اطمینان نیز در شرایط استاتیکی معادل 1.3 است که در صورت اعمال زهکشی به 1.50 افزایش مییابد. بر این اساس، پیشنهاد احداث زهکشهای عمقی و چاههای زهکشی جمعآوری کننده آبهای زیرزمینی و جریانهای زیر سطحی بهمنظور کاهش درجه اشباع توده و افزایش ضریب اطمینان، ضمن تعیین ایمنی لازم، از لحاظ اقتصادی نیز موجه خواهد بود.
تحلیل پایداری,تثبیت,روش زهکشی,زهکش عمقی,ضریب اطمینان
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101854.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101854_bc7c36d0f7eb935325521f65759020f5.pdf
پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
مهندسی و مدیریت آبخیز
2251-9300
2322-536X
1
4
2010
01
21
بررسی راهکارهای کاهنده فرسایش خاک اراضی دیم
275
279
FA
فرزاد
بیات موحد
مربی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان
داود
نیککامی
0000-0002-2934-6318
دانشیار پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری
jwem2023@gmail.com
حسن
شامی
کارشناس مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی زنجان
در مناطق خشک و نیمهخشک، انجام شخم در جهت شیب بهخصوص در زمان وقوع بارندگیهای با شدت زیاد، منجر به فرسایش و هدررفت بیشتر خاک میشود. با اعمال روشهای مدیریتی و بهزراعی میتوان از میزان اثرات نامطلوب عملیات خاکورزی در اینگونه اراضی کاست. بهمنظور بررسی اثر شخم عمود بر جهت شیب و کاربرد مالچ کاه و کلش در کاستن اثرات نامطلوب عملیات خاکورزی بر فرسایش خاک، این تحقیق در 18 کرت استاندارد واقع بر سه طبقه شیب 12-0، 20-12 و 40–20 درصد با سه تکرار، در قالب کرتهای خرد شده در پایه طرح بلوکهای کامل تصادفی در دو سال متفاوت در ایستگاه تحقیقاتی پخش سیلاب سهرینقره چریان اجرا شد. در سال زراعی 82-81 در نیمی از کرتها شخم در جهت شیب و در نیمی دیگر شخم عمود بر جهت شیب اعمال شد. در سال زراعی 84-83 در تمامی کرتها شخم در جهت شیب اعمال شده، در نیمی از آنها کاه و کلش گندم به مقدار پنج تن در هکتار بهصورت مالچ سطحی پاشیده شد. در طول دوره بررسی، بعد از هر واقعه بارندگی منجر به رواناب، اقدام به نمونهبرداری و اندازهگیری مقدار رسوب جمع شده در مخازن نصب شده در انتهای کرتها شد. بررسی نتایج نشان داد که اعمال شخم عمود بر جهت شیب، سبب کاهش 10.1، 11.5 و 10.4 برابر میزان هدررفت خاک در کرتهای شخم خورده در جهت شیب شد. کاربرد مالچ نیز سبب کاهش 36.9، 10.8 و 55.4 برابر میزان هدررفت خاک در کرتهای بدون کاربرد مالچ و بهترتیب برای طبقات شیب 12-0، 20-12 و 40-20 درصد شد. این نتایج موید افزایش نفوذ و کاهش هدررفت خاک با اعمال شخم عمود بر جهت شیب و کار برد مالچ کاه و کلش است.
شخم در جهت شیب,شخم عمود بر جهت شیب,مالچ کاه و کلش,هدررفت خاک,سهرین
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101855.html
https://jwem.areeo.ac.ir/article_101855_15c8ce81a2a8bedd0170a69a436bd5c0.pdf