پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93009220170622The survey of energy subsidies reduction on water resource stability in northern Mahyar Plain aquifer: positive-stochastic dynamic programming approachبررسی آثار کاهش یارانه انرژی بر پایداری منابع آب در آبخوان مهیار شمالی: رویکرد مدل برنامهریزی پویای تصادفی مثبت11613210969510.22092/ijwmse.2017.109695FAابوالقاسم باقریدانشجوی دکتری اقتصاد دانشگاه پیام نورعلیرضا نیکوییاستادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان اصفهان، ﺳﺎزﻣﺎن ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت، آﻣﻮزش و ﺗﺮوﯾﺞ ﮐﺸﺎورزی، اصفهان، اﯾﺮانفرهاد خداداد کاشیاستاد گروه اقتصاد دانشگاه پیام نورمحسن شوکت فداییدانشیار، گروه اقتصاد و توسعه کشاورزی، دانشگاه پیام نورJournal Article20160720Although government’s supportive payments to agricultural activities is fulfilled for the purpose of increasing of social benefits, but it will cause some economic and environmental externalities. So that today the development of agricultural activities lead to decline in groundwater level in most of these aquifers. This topic has increased the interest of related governmental sectors in developing and application of water conserving policies in aquifers. The objective of this study was to analyze and evaluate the outcomes of energy subsidies decline as specified water conservation policy alternatives on groundwater consumption and cropping patterns on the aquifer of Mahyar plain in Isfahan province, using non-linear optimization model. A Positive Mathematical Programming (PMP) model was developed and calibrated to land and water usage data for a base period of 2004-2005. The PMP approach produces a constrained non-linear optimization model that mimics the land and water allocation decision facing producers each year. The choice variables in the model are the acreages planted to each of the major crops and the water use by crop. The result showed that water application per acre decreased significantly under the high price scenarios, during the early years of the simulated period. This suggests that high energy prices have a significant effect on the rate of increment of the Mahyar aquifer stability.اگرچه پرداختهای حمایتی دولت در بخش کشاورزی در جهت افزایش رفاه جامعه صورت میگیرد، اما تبعاتی نظیر تأثیرگذاری بر محیط زیست و بهویژه منابع آب به همراه دارد. به گونهای که امروزه توسعه فعالیتهای کشاورزی منجر به افت سطح آب زیرزمینی در بیشتر این آبخوانها شده است. این موضوع انگیزه بخشهای دولتی مربوطه را در توسعه و بهکارگیری گزینههای سیاستی برای حفظ منابع آب آبخوان و در نتیجه پایداری آن را بیش از پیش افزایش داده است. هدف این مطالعه تحلیل و شبیهسازی تأثیر سیاست کاهش یارانه انرژی و ارزیابی اثر آن روی بهرهبرداری منابع آب و الگویکشت محصولات کشاورزی در آبخوان دشت مهیار شمالی واقع در استان اصفهان با استفاده از مدل بهینهیابی غیرخطی شبیهسازی شده میباشد. برای این منظور، ابتدا، یک مدل برنامهریزی ریاضی مثبت به شکل پویا گسترش یافت و نسبت به دادههای مربوط به سطح کشت محصولات در سال پایه 84-1383 کالیبره شد. پس از کالیبره شدن، مدل اثرات مربوط به اعمال سناریوهای سیاستی کاهش یارانه انرژی را روی پارامترهای اقتصادی و هیدرولوژیکی منطقه در طول یک دوره 20 ساله شبیهسازی نمود. نتایج این مطالعه نشان داد، اعمال سیاست کاهش یارانه انرژی، علیرغم کاهش نسبی در منافع اقتصادی بخش کشاورزی منطقه باعث تعدیل روند بهرهبرداری بیرویه از منبع کمیاب آب و تغییر الگویکشت و در نتیجه افزایش عمر آبخوان و هدایت بهرهبرداری آب بر اساس مفاهیم پایداری شده است. با این حال، ضروری است، سیاست قیمتگذاری انرژی به گونهای اعمال شود که علاوه بر بهبود پایداری کشاورزی و حفظ منابع حیاتی آب، منافع اقتصادی و اجتماعی بخش نیز دچار نوسان زیادی نشود. بر این مبنا و با توجه به نتایج تحقیق، به نظر میرسد افزایش 10 درصدی در قیمت انرژی بتواند پایداری نسبی کشاورزی و منابع آب منطقه را فراهم نماید.https://jwem.areeo.ac.ir/article_109695_7ad629df90fe2973499c5c0d17634afb.pdfپژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93009220170622Design, fabrication and evaluation of a simple and precise river bed load samplerطراحی، ساخت و ارزیابی یک نمونهبردار ساده و دقیق بار بستر رودخانه13313910969610.22092/ijwmse.2017.109696FAحسین خیرفامدانشجوی دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس مازندران، نورسید حمیدرضا صادقیاستاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، مازندران، نور0000-0002-5419-8062Journal Article20151010Measurment of river sediment transport in different temporal and hydrological conditions is important in hydraulics, hydrology and soil and water conservation science and engineering. Bed load is rarely measured because of difficulties and low efficiency of conventional samplers. The present study was carried out in order to design a bed load sampler based on the conditions prevailing in the mountainous rivers flumes. The sampler with dimensions of 120 cm length, 60 cm height and 60 cm width was designed and subsequently fabricated. The accuracy of sampler was evaluated through comparing the bed loads estimations made by the designed equipment and those measured by collecting the whole discharged runoff to a 300 liters water tank installed at the outlet flume and with the help of statistical criteria. The t-test, relative erorr (RE) and relative bias (RBIAS) criteria were then used for statistical analyses. The results showed that the mean mesured bed load by water tank and designed sampler were 0.00635 and 0.0064 gl<sup>-1</sup>, respectively with no siqnificant differece (p<0.0763). In overall, the designed sampler had a high accuracy and efficiency in river bed load measurement with relative erorr and relative bias of about 8.5% and 0.107, respectively.اندازهگیری رسوبات رودخانه در شرایط مختلف زمانی و هیدرولوژیکی در علوم و مهندسی هیدرولیک، هیدرولوژی و حفاظت آب و خاک مهم است. بار بستر بهدلیل سختی و کارایی کم نمونهبردارهای مرسوم بهندرت اندازهگیری میشود. لذا، در پژوهش حاضر سعی شد، نوعی نمونهبردار بار بستر بر اساس شرایط حاکم بر فلومهای دبیسنجی طراحی و ساخته شود. نمونهبردار یادشده بهصورت مکعب مستطیل با جدارههای با شبکه فلزی و با ابعاد 1.2 متر طول، 60 سانتیمتر ارتفاع و 60 سانتیمتر عرض، طراحی و ساخته شد. یک ورقه فلزی بهصورت مضرس و مواج با ارتفاع هفت سانتیمتر نیز در کف آن تعبیه شد. دقت نمونهبردار یادشده با اندازهگیری بار بستر در فلوم خروجی حوزه آبخیز جنگلی آموزشی و پژوهشی دانشگاه تربیت مدرس با استفاده از تانک آب بدون منفذ 300 لیتری و استفاده از آزمون t جفتی و معیارهای آماری درصد خطای نسبی و انحراف نسبی مدل مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که میانگین مقادیر بار بستر اندازهگیری شده بهوسیله تانک آب و نمونهبردار ساخته شده بهترتیب 0.00635 و 0.0064 گرم بر لیتر بود. همچنین، اختلاف معنیداری بین مقادیر واقعی و اندازهگیری شده بار بستر با نمونهبردار یادشده وجود نداشت (p>0.793). در مجموع نمونهبردار ساخته شده در مجموع با متوسط درصد خطای نسبی و انحراف نسبی بهترتیب 8.5 درصد و 0.107 از دقت بالایی در اندازهگیری بار بستر رودخانهای برخوردار بود.https://jwem.areeo.ac.ir/article_109696_1d4a05949ff5956e1570cd00a946e316.pdfپژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93009220170622A determination of effective factors on shallow landslide occurrence in Khiov-Chai watershedتعیین عوامل مؤثر در وقوع زمینلغزشهای کمعمق در حوزه آبخیز خیاوچای14015410969710.22092/ijwmse.2017.109697FAسید سعید غیاثیدانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، تهران، ایرانفائزه رجبزادهاستادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد شهر قدسسمیه ناجیراددانشگاه آزاد اسلامی، واحد اردبیل، باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان، اردبیل، ایرانسادات فیضنیااستاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهرانعلیاکبر نظریسامانیدانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهرانJournal Article20160608Shallow landslide susceptibility assessment by using appropriate methods and determine of effective factors in reduce of its hazards is so effective. The aim of this study is to determine the effective factors on shallow landslide occurrence and investigation of Statistical Index Method (SIM) efficiency for landslide susceptibility mapping. So, determination of each class of factors’ weights was accomplished by using SIM. That was done by adoption of inventory landslide map and ten initial factors including: slope, aspect, rainfall, altitude, drainage density, plan curvature, land use, geology, geomorphological faces and rock unit sensitivity to erosion in ArcGIS 9.3. Then model efficiency was evaluated by using percentage of area under ROC curve and the results showed high accuracy (0.95) of SIM. Principal Component Analysis (PCA) was used for determination of primary causative factors of shallow landslide occurrence. Results showed that five variables of rainfall, slope, aspect, rock unit sensitivity to erosion and plain curvature are the most effective factors on landslide occurrence, respectively.ارزیابی حساسیتپذیری زمینلغزشهای کمعمق با استفاده از روشهای مناسب و تعیین عوامل مؤثر در کاهش خطرات آن بسیار مؤثر میباشد. هدف از این مطالعه تعیین عوامل مؤثر در وقوع زمینلغزشهای کمعمق و بررسی کارایی مدل شاخص آماری در تهیه نقشه حساسیتپذیری میباشد. بدین منظور تعیین نرخ مربوط به طبقات هر عامل با استفاده از روش شاخص آماری صورت پذیرفت که با تطبیق نقشه پراکنش زمینلغزش و 10 لایه اطلاعاتی تهیهشده شامل؛ شیب، جهت، بارندگی، ارتفاع، تراکم زهکشی، انحنای دامنه، کاربری اراضی، سنگشناسی، رخسارههای ژئومورفولوژی و حساسیت نسبی واحدهای سنگی به فرسایش در محیط ArcGIS 9.3 انجام شد. سپس آزمون کارایی مدل مورد استفاده با استفاده از شاخص درصد سطح زیر منحنی (ROC) صورت پذیرفت که حاکی از دقت بالای مدل شاخص آماری میباشد (0.952). بهمنظور تعیین عوامل اصلی در وقوع زمینلغزشهای کمعمق از تجزیه به مؤلفههای اصلی (PCA) استفاده شد. نتایج نشان داد که متغیرهای میزان بارندگی، شیب، جهت شیب، حساسیت نسبی واحدهای سنگی به فرسایش و انحنای دامنه بهترتیب بیشترین تأثیر را در وقوع زمینلغزش دارند.https://jwem.areeo.ac.ir/article_109697_7385943e0b7f16585aedebfeabac7f1f.pdfپژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93009220170622Agricultural drought risk management, case study: Alamot Gazvin catchmentمدیریت ریسک خشکسالی کشاورزی در حوضه الموت قزوین15516510972210.22092/ijwmse.2017.109722FAاحمد فاتحیمرجاستادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایرانفرزاد حسینی حسینآبادیکارشناس ارشد منابع آب، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شریفJournal Article20150802Drought is a phenomenon which is not preventable, but its outcomes could be mitigated by a holistic and scientific managerial vision. In order to approach to this goal, some practical frameworks is needed for different parts of the country, in respect to their climates. This paper is introducing development of the first agricultural drought risk management plan by experts of Agricultural Drought Management (ADM) for a pilot area. This project lasted for three years from 2009 to 2011. In this project some educational workshops and specialized meetings were held and have helped the plan to be more succeeded. At first, all needed climatic and agricultural information were collected and then a program for agricultural risk assessment in the region were selected. The drought plan was developed with a nine steps proposed method, in respect to advice of experts. Considering the average income of 41 billion Riyals from agricultural and animal husbandry activities, damages costs of poor to very severe drought varied from 3.450 to 10.350 billion Rials. Agricultural drought risk management plan can reduce drought damages from 30 to 47 percent, depended on drought intensity.خشکسالی پدیدهای است که نمیتوان از بروز آن جلوگیری نمود، اما با مدیریت جامعنگر و علمی میتوان از بروز خسارات ناشی از آن کاست. برای کاهش میزان خسارات نیاز به یک برنامه تدوین شده میباشد. بدین منظور باید تلاش کرد تا دستیابی به دستورالعملهای اجرایی کارساز برای مناطق مختلف کشور بر اساس شرایط آب و هوایی آن مناطق و بررسیهای میدانی بهمنظور شناخت بهتر از شرایط اقتصادی و اجتماعی امکان پذیر شود. این مقاله به شرح چگونگی و مراحل تدوین نخستین برنامه مدیریت ریسک خشکسالی کشاورزی برای یک منطقه بهعنوان پایلوت میپردازد. این بررسی به مدت سه سال از سال 88 تا 90 به طول انجامید. در این راستا کارگاههای آموزشی و نشستهای تخصصی برگزار و بررسیهای میدانی انجام شد که بر اساس شناخت از منابع اقتصادی و اجتماعی در حوضه پایلوت و نتایج نشستهای مدیران محلی و ساکنین آن مراحل برنامه اجرایی تهیه شد. همچنین، در راستای اجرای این تحقیق، اطلاعات مختلف اقلیمی و کشاورزی، اطلاعات محلی در منطقه جمعآوری شد و روشی برای ارزیابی میزان آسیبپذیری بخشهای مختلف کشاورزی در منطقه ارائه شده است. برنامه بر اساس نظرات کارشناسی و تجارب موجود در جهان و شرایط حاکم بر منطقه مورد نظر بهصورت نه فاز مختلف تدوین شده است. با توجه به درآمد متوسط 41 میلیارد ریالی این حوضه از کشاورزی و دامپروری میزان خسارات وارده در خشکسالی ضعیف تا بسیار شدید از 3.450 میلیارد ریال تا 10.350 میلیارد ریال متغیر است. مجموعه این نه فاز مراحل پایش، پیشبینی و هشدار را بهصورت تیمهای کاری تعریف نموده و با مشارکت ذینفعان و تصمیمگیران به شکلی مدیریت میشود که تا میزان خسارات خشکسالی از 30 تا 47 درصد (بستگی به شدت خشکسالی) کاهش پیدا کند.https://jwem.areeo.ac.ir/article_109722_a72bb20b1d556d87fd1be9b6679d5b4d.pdfپژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93009220170622Studying effective factors on stability and sedimentation of woven-wire check dams within marly areas, case study: oIdeloo Watershed, Zanjanبررسی عوامل موثر در پایداری و رسوبگیری سدهای اصلاحی سبک فلزی در اراضی مارنی، مطالعه موردی: حوضه ایدهلو زنجان16617810972310.22092/ijwmse.2017.109723FAپرویز عبدینژاداستادیار، بخش تحقیقات حفاظت خاک و آبخیزداری، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایرانپرویز مرادیاستادیار، بخش تحقیقات منابع طبیعی، مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، زنجان، ایرانJournal Article20150318In this research, some effective factors on stability and sedimentation of woven-wire check dams within marly areas were studied. For this pupose, data of 380 light-weight metallic dams were collected during field study and Pearson correlation coefficients and regression analysis of variance of SPSS statistical software were used in analysis procedures. The results showed that there were significant relation between width, length and volume of dams with stability at confidence level of 99% and according to correlation coefficients, width of dam showed a higher correlation in comparison to two other variables, but length of dam holds the second place. On this respect, dimensions of dams were among the effective factors on their stability. The stability of dams also represents an inversely linear relationship (correlation coefficient of 0.24) with volume of sediment accumulated behind them. The link between length and width to volume of accumulated sediment favors a direct linear relationship, and based on their correlation coefficients (0.69 and 0.23 respectively) the impact of length of dams is greater. In general, to reach a desired stability of these dams, their dimension must be in accordance with standards and must be determined using respective equations.در این مقاله عوامل موثر در پایداری و رسوبگیری سدهای اصلاحی سبک فلزی در اراضی مارنی مورد بررسی قرار گرفت. برای انجام این پژوهش با پیمایش صحرایی اقدام به بررسی و جمعآوری دادهها 380 سدهای سبک فلزی شده و از نرمافزار آماری (SPSS) و روشهای ضریب همبستگی پیرسون و تجزیه واریانس رگرسیونی برای انجام تجزیه و تحلیل آماری استفاده شده است. بر اساس نتایج بهدست آمده، رابطه بین صفات عرض، طول و حجم سدها با پایداری آن در سطح اطمینان درصد معنیدار بوده، با توجه به ضرایب همبستگی صفت عرض سد دارای همبستگی بیشتری نسبت به دو صفت دیگر دارد و صفت طول سد در مرتبه دوم میباشد. بر این اساس ابعاد سدهای احداثی از عوامل موثر بر پایداری این نوع سدها است. همچنین، پایداری با مقدار حجم رسوب تجمیع یافته در پشت سدها نیز دارای یک رابطه خطی و معکوس با ضریب تبیین 0.24 میباشد. رابطه بین طول و عرض سدها با مقدار رسوب جمع شده در پشت آنها از نوع خطی و مستقیم بوده، با توجه به ضرایب تبیین آنها (طول 0.69 و عرض 0.23) تأثیر عامل طول بیشتر است. بهطور کلی برای پایداری مناسب این سدها باید ابعاد آنها به نحو مشخص که طبق معادلات و روابط موجود بین آنها قابل محاسبه است، تعیین و اعمال شود.https://jwem.areeo.ac.ir/article_109723_cf16644a321c4d39105e190b87c4031d.pdfپژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93009220170622Landslides effect on sediment load amount of Jajrood Riverتاثیر زمینلغزشها بر بار رسوبی رودخانه جاجرود17918910972410.22092/ijwmse.2017.109724FAحمیدرضا پیرواندانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران0000-0000-0000-0000محسن شریعتجعفریاستادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایراندادور لطفاللهزادهمربی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایرانJournal Article20150713The study performed to determine the relationship between landslide and increasing sediment load in Latian dam watershed. Sediment yield of six sub-basins were estimated with by two methods of MPSIAC and hydrometric station . More than 150 landslides were mapped by ETM<sup>+</sup> and Google Earth image processing. Comparing the observed data with MPSIAC output in Lavasanat and Kond-Afjeh sub-catchments, it became clear that Lavasanat has less sediment yield. But, despite of this subject, observed sediment yield in Lavasanat hydrometric station is about two times in Kond–Afjeh, while the landslides area in Lavasanat and Kond–Afjeh sub-basins are 1.8 and 0.7 percent of the area. Based on the estimated sediment yield of MPSIAC model, the weighted average of specific sediment yield for Kond-Afjeh and Garmabdar sub–basins with landslide area of 0.7 and 2.4 percent are 387.02 and 431.39 m<sup>3</sup>km<sup>-2</sup>y<sup>-1</sup> respectively, which means that increasing the relative percentage of landslide area from 0.7 to 2.4 percent, specific sediment yield increases by 11.5 percent. Based on data analysis in Roodak hydrometric station in Jajrood basin, average sediment discharge of the river in the first nine months of 1383 before Hajyabad landslide was 6.17 tons per day that increased to an average of 16.9 tons per day at nine months after landslide. This amount is equivalent to 170 percent increasing of sediment load in nine months after mentioned event. The interesting point is that this increasing of sediment yield was in the period of about 30% decrease in water debit . This means that not only increasing sediment yield of the river is not related to the water debit, but also, about 30% reduction of water debit is should reduce sediment yield. So, regarding to the area of 20.45 ha of Hajabad landslide zone, each hectare of landslide area could increase more than 8% of the sediment load in the river.این تحقیق در حوزه آبخیز سد لتیان بهمنظور تعیین ارتباط بین زمینلغزشها و افزایش بار رسوبی رودخانه جاجرود انجام شده است. میزان رسوبدهی شش زیرحوزه آبخیز بالادست سد لتیان به دو روش برآوردی و مشاهدهای محاسبه شد. به کمک تصاویر ماهوارهای ETM<sup>+</sup> و Google Earth، موقعیت مکانی بیش از 150 لغزش بهوقوع پیوسته شناسایی و به نقشه درآمد. با مقایسه دادههای رسوب مشاهدهای با دادههای برآورد مدل MPSIAC در دو زیرحوضه لواسانات و کند- افجه مشخص شد که حوضه لواسانات کمتر از حوضه کند– افجه توان رسوبزایی دارد، ولی با این وجود، میزان رسوب مشاهدهای حوضه لواسانات بر اساس تن در سال حدود دو برابر حوضه کند-افجه است و این در حالی است که مساحت لغزش در لواسانات 1.8 و در کند– افجه 0.7 مساحت کل حوضه است. بر اساس رسوبدهی برآوردی به کمک مدل MPSIAC، متوسط وزنی تولید رسوب ویژه دو زیر حوضه کند– افجه با درصد مساحت لغزش 0.7 درصد و گرمابدر با درصد مساحت لغزش 2.4 درصد بهترتیب برابر با 387.02 و 431.39 مترمکعب بر کیلومتر مربع در سال است که بدین مفهوم است که با افزایش درصد نسبی مساحت زمینلغزش ها از 0.7 به 2.4 درصد، حدود 11.5 درصد رسوبدهی ویژه حوضه زیادتر شده است. بر اساس تحلیل دادههای ایستگاه هیدرومتری رودک در خروجی حوضه جاجرود، متوسط دبی رسوب رودخانه جاجرود در نه ماهه اول سال 1383 و قبل از رخدادهای زمینلغزشی ناحیه حاجیآباد 6.17 تن بر روز بوده که در نه ماهه بعد از زمینلغزش به متوسط 16.9 تن بر روز افزایش یافته است. این مقدار معادل 170 درصد افزایش بار رسوبی رودخانه در نه ماهه بعد از رخدادهای مذکور است. نکته جالب توجه این است که این افزایش در حالی است که در این دوره حدود 30 درصد حجم جریان کاهش داشته است و این به مفهوم آن است که افزایش بار رسوبی نه تنها ناشی از افزایش دبی جریان نبوده بلکه کاهش 30 درصدی دبی جریان میتوانسته در کاهش بار رسوبی نیز تاثیرگذار بوده باشد، بنابراین با در نظر گرفتن مساحت 20.45 هکتار زمینلغزشهای فوقالذکر، هر هکتار زمینلغزش، موجب افزایش بیش از هشت درصد بار رسوبی رودخانه شده است.https://jwem.areeo.ac.ir/article_109724_d0d6a42d3e5d57480a67733a68799423.pdfپژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93009220170622Identifying the effective factors on sediment yield using statistical method, case study: Seyed Abad Basinتعیین عوامل مؤثر بر رسوبدهی با استفاده از روشهای آماری، مطالعه موردی: حوضه سیدآباد19020410972510.22092/ijwmse.2017.109725FAزهرا فغفوریدانشجوی ارشد آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیا بهبهاننسیم آرماناستادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیا بهبهانمحمد فرجیاستادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیا بهبهانزهره خورسندیاستادیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه صنعتی خاتم الانبیا بهبهانJournal Article20151113Whereas investigation of effective factors in soil erosion and sediment yield, we can`t introduce specific factors basically as a main factors in water erosion. In fact, erosion condition in an area is a result of contract effect of impressive factors collection in erosion. In order to identify the effective factors in soil erosion and sediment yield in Seied Abad Basin, interrill erosion was determined by average intensity (30 min, 10 year: 40 mmhr<sup>-1</sup>) using rain simulator in 33 plots. Also, factor analysis, multivariate regression, logistic and Scalogram model were used. Using factor analysis (principal component analysis), between 15 effective variables in sediment ratio, six factors were selected. They were runoff coefficient, sand, rocks susceptibility, soil texture and land use that illustrate %82.009 of variation of data (KMO=0.53). The results of multivariate regression model were almost the same with factor analysis and the results of the Scalogram model confirmed this. Finally, runoff volume (0.02), rock susceptibility (0.001) runoff coefficient (0.00005), and sand percentage (0.00002) were effective factors in soil erosion and sediment yield. In this regard, regarding to these factors, we can conduct policy and planning for decreasing soil erosion and sediment yield.از آنجا که در بررسی عوامل موثر بر فرسایش خاک و تولید رسوب بهطور ریشهای نمیتوان عامل مشخص و معینی را بهعنوان عامل اصلی فرسایش آبی در یک منطقه معرفی نمود، شرایط فرسایش موجود در منطقه را باید معلول تأثیر متقابل مجموعه عوامل موثر در ایجاد فرسایش دانست. لذا در این پژوهش بهمنظور شناسایی عوامل مؤثر بر میزان فرسایش و تولید رسوب، فرسایش بین شیاری حوضه سیدآباد به کمک متوسط شدت بارش 30 دقیقهای با دوره بازگشت 10 سال منطقه (40 میلیمتر بر ساعت) و بارانساز صحرایی در 33 پلات آزمایشی تعیین شد. روشهای تجزیه و تحلیل عاملی، مدل رگرسیون چند متغیره، لجستیک و مدل اسکالوگرام نیز برای تحلیل آماری نتایج استفاده شد. ابتدا با استفاده از روش تجزیه و تحلیل عاملی (روش تحلیل مؤلفههای اصلی) از بین 15 متغیر موثر بر تولید رسوب، شش متغیر ضریب رواناب، درصد پوشش گیاهی، درصد شن، حساسیت سنگ به فرسایش، بافت خاک و نوع کاربری که 82.009 درصد از واریانس دادهها را توجیه میکنند، انتخاب شدند (0.53 =KMO). نتایج مدل رگرسیون چند متغیره تقریبا با روش تحلیل عاملی یکسان بود و نتایج حاصل از مدل اسکالوگرام نیز حاکی از تأیید این مطلب میباشد. در نهایت با توجه به ضرایب رگرسیونی بهدست آمده، بهترتیب متغیرهای حجم رواناب (0.02)، حساسیت سنگ به فرسایش (0.001)، درصد ضریب رواناب (0.00005) و درصد شن (0.00002) از عوامل مؤثر بر فرسایش و رسوب در حوضه تشخیص داده شدند. لذا، با توجه به نتایج بهدست آمده، میتوان سیاستگذاریها و برنامهریزیهای لازم را بهمنظور کاهش حجم رواناب و افزایش پوشش گیاهی در اولویت اقدامات کنترل میزان فرسایش و رسوب اتخاذ کرد.https://jwem.areeo.ac.ir/article_109725_870fe10465cfda71c75cf28bf791210b.pdfپژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93009220170622Changeability of concentration and particle size distribution of effective sediment in initial and mature flow generation conditions under different slops and rainfall intensitiesتغییرپذیری غلظت و توزیع اندازه موثر ذرات رسوب در مراحل ابتدایی و تکاملی تولید رواناب از شیبها و شدتهای مختلف بارندگی20521610972610.22092/ijwmse.2017.109726FAمحبوبه کیانی هرچگانیدانشجوی دکتری گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، مازندران، نورسید حمیدرضا صادقیاستاد، گروه مهندسی آبخیزداری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرس، مازندران، نور0000-0002-5419-8062حسین اسدیدانشیار، گروه علوم خاک، دانشکده کشاورزی، دانشگاه گیلانJournal Article20150907Water erosion comprises major processes of the detachment, entrainment, transport and deposition. Sediment washed out from the watershed is composed of different particle sizes. The particle size distribution of sediment is a significant factor influencing detachment and transport processes. However, the changeability variables of particle size distribution under different flow conditions have been less considered. Accordingly present study was therefore planned to evaluate the changes in particle size distribution of effective sediments by laser diffraction in initial unsteady and mature steady flow conditions in laboratory scale for a type of soil that was collected from Koudir region in Mazandaran Province. Towards this attempt, rainfall simulation experiments with intensities of 30, 60, and 90 mm h<sup>-1</sup>were conducted in a set of 1 × 6 m plot with varying slopes of 5, 15 and 25% based on governing condition in the north region of the a soil type and in three replications. The results showed that the sediment concentration is influenced by the slope more than by the rainfall intensity in runoff different conditions. In addition, the results explained significant levels of (p<0.05) for particle of 10 in slope of 5% and in rainfall intensities of 60 and 90 mm h<sup>-1 </sup>in steady and unsteady flow conditions. While particle of >2 micron had a significant different (p<0.05) in slope of 5% and in rainfall intensity of 30 mm h<sup>-1</sup>. In this regard, variable of D<sub>50</sub> had very complex behavior in slopes and different rainfall intensities but D<sub>90 </sub>was not influenced by slopes and rainfall intensities in confidence level of 90% in steady and unsteady flow conditions because of inability flow in moving particles of >63 micron and especially variable of D<sub>90.</sub>فرسایش آبی خاک دارای فرایندهای مختلف جدایش، ورود به جریان، انتقال و رسوبگذاری است. رسوبات خروجی از حوزه آبخیز ترکیبی از ذرات با اندازههای مختلف میباشد. توزیع اندازه ذرات در حال انتقال عاملی بسیار تاثیرگذار در فرایند انتقال و رسوبگذاری میباشد. حال آنکه تغییرپذیری مولفههای توزیع اندازه ذرات طی شرایط مختلف جریان کمتر مورد توجه قرار گرفته است. بر همین اساس پژوهش حاضر با هدف بررسی تغییرپذیری برخی مولفههای توزیع اندازه موثر ذرات رسوب با استفاده از دانهبندی لیزری در شرایط جریان ناپایدار ابتدایی و پایدار تکاملی در یک نوع خاک تهیه شده از منطقه کدیر در استان مازندران در مقیاس پلاتهای آزمایشگاهی برنامهریزی شد. به این منظور شبیهسازی بارندگی در پلاتهای 1×6 متر در شیبهای پنج، 15 و 25 درصد و در شدتهای 30، 60 و 90 میلیمتر بر ساعت و در سه تکرار بهوسیله شبیهساز باران مورد بررسی قرار گرفت. نتایج تحقیق بیانگر تبعیت بیشتر غلظت رسوب از شیب نسبت به شدت بارندگی در شرایط مختلف جریان بود. همچنین، مقایسه مقادیر درصد ذرات کوچکتر از دو میکرون و مولفه D<sub>10</sub> در شیبهای مختلف بیانگر اختلاف معنیدار آنها در شیب پنج درصد در شدت بارندگی 60 و 90 میلیمتر بر ساعت در سطح اطمینان 95 درصد در شرایط مختلف جریان بود. در صورتی که ذرات بزرگتر از دو میکرون در شرایط جریان ناپایدار و پایدار فقط در شیب پنج درصد در شدت بارندگی 30 میلیمتر بر ساعت اختلاف معنیدار در سطح اطمینان 95 درصد داشتند. در همین راستا مولفه D<sub>50</sub> رفتار بسیار پیچیدهای در شیبها و شدتهای مختلف داشت، ولی مولفه D<sub>90</sub> از هیچکدام از شیبها و شدتها در مراحل ابتدایی و تکاملی جریان در سطح اطمینان 90 درصد بهدلیل عدم توان جریان در انتقال ذرات بزرگتر از 63 میکرون و مخصوصا مولفه D<sub>90 </sub>تاثیر نپذیرفت.https://jwem.areeo.ac.ir/article_109726_c0f873577ce6fbe491de9352edacf09e.pdfپژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93009220170622Evaluation of inter-basin water transfer projects based on development potential of the donor basin at Sirwan Basin, Kurdistan, Iranارزیابی طرحهای انتقال آب بین حوضهای بر مبنای پتانسیل توسعه حوضه مبدا در حوضه سیروان کردستان21722810972710.22092/ijwmse.2017.109727FAعطا امینیاستادیار، بخش تحقیقات آبخیزداری، مرکز آموزش و تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کردستان، سنندج، ایران0000-0001-9358-185XJournal Article20160228In basins where the water demands surpasses the available resources, water shortage crisis occurs and the deficiency balance is essential to be reciprocated. In such basins, inter-basin water transfer has been announced as a method to supply new water resources. In such projects the potential of donor and recipient basins are not assessed properly. In this study, the inter-basin water transfer project from Sirwan to Sefidrood and Karkheh basins was evaluated. The assessment is based on the ability of donor basin to meet current needs and maintain water resources for future development. For this purpose, while the areas prone in the basin were identified, different scenarios were defined for agricultural development and water consumption in the Sirwan basin. In determining agricultural development scenarios the quantitative criteria with the utmost impact on the development of agricultural land were identified as maps in the GIS software. Water consumption scenarios were determined based on estimated net irrigation requirement for agricultural crops using Cropwatt software. The results showed that the basin enjoys a high potential for agricultural development. So that the annual water restoration will be less than the future water needs in the basin. These results advocate the need to reassess the inter-basin water transfer projects in Iran.در حوضههایی که در اثر پیشی گرفتن مصارف آب از منابع آن، بحران کمبود آب رخ میدهد، متوازن نمودن این تراز منفی امری ضروری است. در چنین شرایطی، برای تامین منابع آب جدید، طرحهای انتقال آب بین حوضهای به بخشی از سیاستهای مدیریتی در کشور تبدیل شده است. در این طرحها، بعضا پتانسیلهای حوضه مبدا و مقصد بهدرستی ارزیابی نمیشود. در این پژوهش، طرح انتقال آب بین حوضهای از حوضه سیروان در استان کردستان به حوضههای سفیدرود و کرخه مورد ارزیابی قرار گرفت. این ارزیابی بر اساس اصول مدیریت یکپارچه حوضه و بر مبنای توانایی حوضه مبدا در تامین نیازهای فعلی و حفظ منابع آب برای توسعه آینده انجام شد. به این منظور، ضمن شناسایی مناطق مستعد، سناریوهای مختلفی برای توسعه کشاورزی و مصرف آب در حوضه سیروان تعریف شد. در تعیین سناریوهای توسعه کشاورزی معیارهای کمی با بیشترین اثرگذاری بهصورت نقشههایی در محیط GIS استخراج شد. همچنین، با تعیین نیاز خالص آبیاری محصولات به کمک نرمافزار CROPWAT، سناریوهایی نیز برای مصرف آب در بخش کشاورزی تعریف شد. نتایج نشان داد که حوضه سیروان با توجه به وضعیت منابع آب و خاک آن از پتانسیل توسعه کشاورزی مناسبی برخوردار است، بهطوری که میزان آورد سالانه حوضه از نیاز آبی بخش کشاورزی آن در افق طرح، کمتر است. نتایج این پژوهش بیانگر لزوم توجه هرچه بیشتر به مدیریت یکپارچه منابع آب در مطالعات طرحهای انتقال آب بین حوضهای در کشور است.https://jwem.areeo.ac.ir/article_109727_6351ba3e8fc0ec9970d09e5b77af7376.pdfپژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93009220170622Technical Note: The effect of the ratio of length to width of rectangular orifices on discharge coefficientگزارش فنی: بررسی اثر نسبت طول به عرض روزنههای مستطیلی بر ضریب دبی22923810972810.22092/ijwmse.2017.109728FAپوریا آسیاباندانشجوی دکتری، گروه سازههای آبی دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهوازمنوچهر فتحیمقدماستاد، گروه سازههای آبی دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهوازسجاد کیانیدانشجوی دکتری، گروه سازههای آبی دانشکده مهندسی علوم آب دانشگاه شهید چمران اهوازسید احمد حسینیاستادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایرانJournal Article20150512Rectangular orifices are considered as a common structure for discharge measurement in hydraulics. The purpose of the present research is to investigate the effect of the ratio of length to width of rectangular orifices with same surface area on discharge coefficient. Different rectangles are examined as orifice while the aspect ratio in one of them is equal to 1.618 (golden ratio). Golden ratio is a special number which can be frequently existed in nature and this study attempts to find the probable specialty of this ratio in hydraulics. So, the experiments were carried out on five rectangle orifices that the ratio of length to width of ones varied from 1 to 16. Also, a comparison between the discharge coefficient of rectangular and circular orifices is performed. Therefore, the number of 94 tests was conducted on the orifices in the discharge range of 0.136 - 0.637 L/s. A mathematical relation is developed as pressure distribution coefficient in order to account the effect of non-hydrostatic pressure distribution under low head condition. Results of the experiments showed that the increasing of aspect ratio generally leads to increase discharge coefficient so that discharge coefficient of orifices with variation of the ratio of length to width changes about 11.7%. Furthermore, it is illustrated that golden ratio doesn’t have any specialty in flow evacuation and the discharge coefficient of circular orifices is equal to minimum discharge coefficient of rectangular orifices.روزنههای مستطیلی از جمله ابزاری هستند که در هیدرولیک بهعنوان یک وسیله اندازهگیری دبی جریان مورد استفاده قرار میگیرند. هدف از پژوهش حاضر، بررسی تأثیر نسبت طول به عرض روزنههای راستگوشه با مساحت یکسان بر ضریب دبی میباشد، بهطوری که یکی از روزنهها با نسبت طول به عرض برابر 1.618 (نسبت طلایی) که در نظام طبیعت به فراوانی مشاهده میشود، ساخته شده تا ویژگی آن در تخلیه دبی تحت بار آبی مختلف بررسی شود. بنابراین، آزمایشها بر روی پنج روزنه راستگوشه که نسبت طول به عرض آنها بین یک تا 16 متغیر بوده انجام شد. همچنین، مقایسهای بین روزنههای مستطیلی با روزنه دایرهای شکلِ هم مساحت با روزنههای راستگوشه انجام پذیرد. در نتیجه، تعداد 94 آزمایش در محدوده دبی 0.136 الی 0.637 لیتر بر ثانیه بر روی روزنهها انجام گرفت. در این پژوهش، رابطهای با عنوان ضریب تصحیح توزیع فشار برای روزنهها ارائه شده است تا تأثیر توزیع غیرهیدرواستاتیک فشار بر ضریب دبی در بارهای آبی کم دیده شود. نتایج نشان داد که با افزایش نسبت طول به عرض، ضریب دبی روزنه راستگوشه بهطور عمومی افزایش مییابد بهطوری که با تغییر نسبت طول به عرض در بازه مذکور، ضریب دبی روزنهها به مقدار 11.7 درصد تغییر میکند. همچنین، نتایج آزمایشها نشان داد که مستطیل طلایی ویژگی خاصی از نظر تخلیه دبی نداشته و ضریب دبی روزنه دایرهای شکل در محدوده انجام آزمایشات تحقیق حاضر برابر با کمترین ضریب دبی در روزنههای راستگوشه است.https://jwem.areeo.ac.ir/article_109728_aff176f00ff886636f9a0a3d55323d2e.pdf