پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93005420140220Predicting crop management impact on soil carbon storage capacity in drylands using multivariate analysis techniquesپیشبینی تاثیر مدیریت زراعی دیمزارها بر ظرفیت ذخیره کربن خاک بهکمک فنون تحلیل چندمتغیره23324210187210.22092/ijwmse.2014.101872FAاطهر کاوهدانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران،محمد حسین مهدیاناستاد، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزییحیی پرویزیاستادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی کرمانشاهرضا سکوتی اسکوییدانشیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیبعی آذربایجانغربیمحمد حسن مسیح آبادیاستادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهرانJournal Article20130622Carbon storage is one of the assessment criteria of ecosystem sustainability, so land improvement and reclamation can be followed by investigating the effective managerial factors. This study was conducted to investigate the management scenarios and their effects on carbon storage in Sar Firoozabad watershed, Kermanshah province, Iran. Mapping units were prepared with combination of slope and aspect layers. The common management systems in the form of scenarios of residue management, crop rotation, and tillage were investigated and relevant indices were quantified. In the next step, the watershed area was separated into homogeneous zones and soil sampling in the units, was performed using a randomized systematic method. After transporting the samples to laboratory, soil organic carbon storage was calculated by determining their bulk density, texture, and organic carbon. Results of multivariate analysis showed that seven variables of tillage index, cereal sequence, straw burning, manure application, rotation systems, winter fallow and plow direction predict 52 percent of the soil carbon storage variability with 0.724 correlation coefficient and 0.46 modeling efficiency, using the cluster analysis,. In general, it can be concluded that cluster analysis is recommended for investigating carbon storage in soils and rotation and tillage systems are significant examples of soil management components that are certainly very important in terms of carbon storage.ظرفیت ذخیرهسازی کربن یکی از معیارهای ارزیابی پایداری زیستبوم است، بنابراین با بررسی عوامل مدیریتی تاثیرگذار بر این فرآیند میتوان اصلاح و احیای اراضی را دنبال کرد. بدین منظور، پژوهش حاضر به بررسی سناریوهای مدیریتی و اثرات آنها بر ذخیره کربن در حوزه آبخیز سر فیروزآباد در استان کرمانشاه پرداخته شده است. پس از تلفیق لایههای شیب و جهت و تهیه نقشه واحدهای کاری به بررسی سامانههای مدیریتی رایج در قالب سناریوهای مدیریت بقایا، خاکورزی و تناوب زراعی پرداخته و شاخصهای مربوطه کمی شد. در مرحله بعد، حوضه به مناطق همگن تفکیک و نمونهبرداری بهصورت سیستماتیک تصادفی در واحدهای کاری انجام شد. سپس، نمونهها به آزمایشگاه منتقل و وزن مخصوص ظاهری، بافت، میزان کربن آلی و در نهایت ذخیره کربن آلی خاک تعیین شد. نتایج تحلیلهای چندمتغیره نشان داد با استفاده از تحلیل خوشهای، مدل با وارد نمودن هفت متغیر که بهطور معنیداری بر کربن آلی خاک تاثیرگذار هستند و شامل شاخص شخم، توالی غلات در تناوب، کلشسوزانی، کوددهی دامی، الگوی تناوب، آیش زمستانه و جهت شخم بوده، توانست با ضریب همبستگی 0.724 و با ضریب کارایی 0.46، حدود 52 درصد تغییرپذیری ذخیره کربن خاک را پیشبینی کند. بهطور کلی، میتوان چنین نتیجهگیری کرد که آنالیز خوشهای برای بررسی ذخیره کربن در خاک توصیه میشود و نظام تناوب زراعی و نظام خاکورزی از نمونههای بارز نظامهای مدیریتی میباشند که بیشک از حیث ذخیرهسازی کربن حایز اهمیت فراوانی هستند.پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93005420140220Investigation on the temporal and spatial variation of Ortakand River water quality due to trout farms effluentبررسی تغییرات مکانی و زمانی کیفیت آب رودخانه ارتکند ناشی از پساب مزارع پرورش ماهی24325410187310.22092/ijwmse.2014.101873FAعلی باقریان کلاتدانشجوی دکتری، پردیس بینالملل دانشگاه فردوسی مشهد،غلامرضا لشکریپوراستاد، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهدمحمد غفوریاستاد، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهدناصر حافظیمقدسدانشیار، دانشکده علوم، دانشگاه فردوسی مشهدغلامعلی گزنچیاناستادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسانرضویرضا غفوریانمربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی خراسانرضویJournal Article20130908In recent years, activities on trout fish farming is developed significantly in Ortakand River. Fish production may have huge impact on the river ecosystem if an environmental rule is neglected. This research was carried out in Ortakand River in Kalat city in Khorasan Razavi with the aim of investigation of fish production projects effluent effect on the river water quality. Two fish farms and seven stations were selected and during one year in each season, water samples were collected. The samples were analyzed in the laboratory for determining some physic-chemical and biological parameters of water samples. The results showed that the average of these parameters were within a range between 13.3-15 °C of temperature, 7.9-8.1 of pH, 354-732 mmhos/cm of EC, 8.4-9.6 mg/L of DO, 1-3.7 and 2.5-13.9 mg/L of BOD5 and COD, respectively. The results showed that BOD5 and COD concentration had a significant increasing toward upstream (p<0.01), spatially. Meanwhile, amount of DO showed a significant decrease (p<0.01), temporaly. This research revealed that changes in concentration of BOD5, COD and DO were dominantly due to fluctuations of environmental conditions and activity rates of the farms. Although, the amount of COD and BOD5 in fish farms effluent in current situation are less than the standard environmental amount, but environmental impacts could be increased by activities of new fish farms,.در سالهای اخیر فعالیت مزارع پرورش ماهی در حاشیه رودخانه ارتکند کلات گسترش قابل ملاحظهای یافته است. در اینگونه فعالیتها چنانچه ضوابط زیستمحیطی رعایت نشود، ممکن است پیامدهای زیانباری را برای اکوسیستم رودخانه در پی داشته باشد. در این پژوهش، بهمنظور بررسی تغییرات زمانی و مکانی کیفیت آب رودخانه ارتکند کلات در استان خراسان رضوی که متاثر از ورود پساب مزارع پرورش ماهی قزلآلا در این رودخانه میباشد، بررسیهای لازم در هفت ایستگاه مورد مطالعه قرار گرفت. برخی از خصوصیات فیزیکوشیمیایی و زیستی آب رودخانه، طی یک سال و در چهار فصل مختلف اندازهگیری شد. نتایج آنالیز نمونهها نشان داد، دامنه مقدار متوسط پارامترها در ایستگاههای مطالعاتی در مدت بررسی، برای دما بین 13.3 تا 15 درجه سانتیگراد، اسیدیته 7.9 تا 8.1، هدایت الکتریکی بین 354 تا 732 میلیموس بر سانتیمتر، اکسیژن محلول ((DO بین 8.4 تا 9.6 میلیگرم در لیتر و برای اکسیژن مورد نیاز زیستی (BOD5) و اکسیژن مورد نیاز شیمیایی (COD)بهترتیب بین یک تا 3.7 و 2.5 تا 13.9 میلیگرم در لیتر متغیر بود. بررسیها نشان داد، از نظر مکانی در ایستگاههای مورد بررسی به طرف پاییندست رودخانه، افزایش پارامترهای BOD5 و COD در سطح یک درصد معنیدار است. ضمناً کاهش میزان اکسیژن محلول از نظر زمانی یعنی در فصول مختلف سال در سطح یک درصد معنیدار میباشد. بررسیها نشان داد، تغییرات پارامترهای BOD5، COD و DO عمدتاً متاثر از تغییر شرایط محیطی و شدت فعالیت مزارع پرورش ماهی میباشد. هرچند که در پساب مزارع پرورش ماهی در شرایط کنونی مقادیر پارامترهای BOD5 و COD پایینتر از حد مجاز استانداردهای محیطزیست میباشد، بدیهی است با گسترش فعالیت مزارع پرورش ماهی قزلآلا و با تخلیه مستقیم پساب این مزارع به آب رودخانه، مشکلات زیستمحیطی رودخانه افزایش خواهد یافت.پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93005420140220A sensitivity analysis of SWAT model in Ghareh Su watershed, Ardabilتحلیل حساسیت مدل SWAT در حوزه آبخیز قره سو اردبیل25526510187510.22092/ijwmse.2014.101875FAفواد ناصرآبادیدانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده فناوری کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی،اباذر اسمعلیعوریاستادیار، دانشکده فناوری کشاورزی و منابع
طبیعی، دانشگاه محقق اردبیلی،حسین اکبریدانشجوی دکتری، دانشکده منابع طبیعی و علوم دریایی، دانشگاه تربیت مدرسرخساره رستمیاندانشجوی دکتری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه صنعتی اصفهانJournal Article20131110In hydrologic models, a sensitivity analysis could be performed to identify important parameters and reduce their numbers in an easier and faster calibration process. This study describes an application of a useful method for sensitivity analysis of Soil and Water Assessment Tool (SWAT) model. This method determines parameters with the greatest impact on model results and gives a sensitivity ratio and an input-output relationship graph for each parameter. In this study, the SWAT model is used for a monthly rainfall-runoff simulation in Ghareh Su watershed with an area of 4062 km2. Calibration of the model were performed manually, using the recorded weather data from 2003 to 2008 and the validation was performed, using the recorded data from 2009 and 2010. The sensitivity analysis has been performed using One Factor At a Time (OAT) method to evaluate and demonstrate the influences of the model parameters on four major components of water balance, including surface runoff, lateral flow, groundwater and evapotranspiration. The results showed that the parameters of initial SCS runoff curve number for moisture condition Π (CN2), soil available water capacity (SOL_AWC), soil bulk density (SOL_BD), saturated hydraulic conductivity (SOL_K), maximum canopy storage (CANMX), soil evaporation compensation factor (ESCO) and minimum melt rate for snow during the year (SMFMN) have the greatest influence on remarked parts of water balance.در مدلهای هیدرولوژیک با انجام آنالیز حساسیت برای شناسایی پارامترهای مهم، میتوان تعداد آنها را برای فرایند واسنجی مدل کاهش داده و واسنجی مدل را سریعتر انجام داد. این پژوهش، کاربرد یک روش مفید برای تحلیل حساسیت پارامترهای مدل SWAT را شرح میدهد که با استفاده از آن، پارامترهایی که بیشترین تاثیر را در نتایج مدل دارند، مشخص شده و برای این پارامترها نسبت حساسیت و همچنین، نمودار ارتباط تغییرات پارامتر با نتایج شبیهسازی ارائه میشود. منطقه مورد پژوهش، حوزه آبخیز رودخانه قرهسو واقع در استان اردبیل با مساحتی بالغ بر 4861 کیلومتر مربع میباشد. از مدل SWAT برای شبیهسازی رواناب ماهانه در منطقه مورد پژوهش استفاده شد. واسنجی بهصورت دستی و بر اساس آمار سا لهای 1889 تا 1880 و اعتبارسنجی نیز بر اساس آمار سا لهای 1883 و 1828 انجام شد. چهار بخش مهم بیلان آب شامل رواناب سطحی، جریان جانبی، آب زیرزمینی و تبخیر و تعرق بهعنوان تابع هدف انتخاب و حساسیت هر پارامتر بر روی آنها بررسی شد. نتایج نشان داد که پارامترهای شماره منحنی SCS ( CN (، ظرفیت آب قابل دسترس خاک ) SOL_AWC (، چگالی توده خاک ) SOL_BD (، هدایت هیدرولیکی اشباع خاک ) SOL_K (، حداکثر نگهداشت تاج پوشش ) CANMX (، ضریب تبخیر از لایههای خاک ( ESCO ( و حداقل نرخ ذوب برف در طول سال ) SMFMN ( در بخشهای مختلف بیلان آب بیشترین تاثیر را داشتند.پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93005420140220Investigating sediment loads of Iranian rivers, case study: Western Azerbaijanبررسی و تحلیل بار رسوبی رودخانههای کشور، مطالعه موردی: آذربایجانغربی26627410187710.22092/ijwmse.2014.101877FAداود نیککامیاستاد، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری0000-0002-2934-6318رضا سکوتی اسکوییدانشیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجانغربیابراهیم بروشکهمربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی آذربایجانغربیفانیذ حشمتیکارشناس ارشد، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریJournal Article20120715Eroded soil particles within watershed areas are transported in three shape of dissolved, suspended and bed loads by river water discharge. Knowing the amount of suspended and bed loads are necessary in estimating sediment yield of watersheds. Usually, suspended load is measured daily in hydrometric stations, while this does not happen for bed load. Although, there are many differences between geology formations, rainfall intensities and water discharges of watersheds, the amount of bed loads are considered as a constant unique coefficient of suspended load. So, there would be highly errors in watersheds’ sediment load estimates. In this research, after collecting bed and suspended load data of three hydrometric stations of Badlan on Alandchay, Pol Yazdakan on Ghotourchay and Mazraeh on Baroonchay Rivers in Western Azerbaijan, the data were analyzed and best relations were fitted between bed load and suspended loads. According to statistical analysis all data had high coefficient of correlation at the level of 99 percent and the best equations were chosen accordingly. The ratio of bed to suspended load in Yazdakan, Badlan and Mazraeh stations were 79, 49 and 13 percent, respectively. This ratio was 47 percent for all three stations.مواد و ذرات فرسایش یافته در عرصههای آبخیز به سه صورت بار محلول، معلق و بستر بهوسیله رودخانهها جابجا میشوند. در برآورد رسوبدهی حوزههای آبخیز، دانستن میزان بار معلق و بستر رودخانهها لازم است. معمولاّ اندازهگیری بار معلق در ایستگاههای رسوبسنجی و بهطور روزانه صورت میگیرد. ولی این امر در مورد بار بستر اتفاق نمیافتد. در حال حاضر، علیرغم تفاوت زیادی که در تشکیلات زمینشناسی و شدت بارندگی و رواناب حوزههای آبخیز وجود دارد، میزان بار بستر رودخانهها بهصورت ضریبی ثابت از بار معلق در نظر گرفته میشود. در این حالت، خطای زیادی در برآورد بار رسوبی حوزهها صورت میپذیرد. در این طرح، پس از جمعآوری آمار بار بستر و معلق سه ایستگاه هیدرومتری بدلان بر روی رودخانه الندچای، پل یزدکان بر روی رودخانه قطورچای و مزرعه بر روی رودخانه بارونچای در استان آذربایجانغربی نسبت به تجزیه و تحلیل و برازش منحنی بین دادههای بار بستر و معلق اقدام شد. بر اساس آنالیزهای آماری مشخص شد، تمامی دادهها در سطح 99 درصد معنیدار بوده و با توجه به ضرایب همبستگی، اقدام به تعیین رابطه رگرسیونی مناسب شد. نسبت بار بستر به بار معلق در ایستگاههای هیدرومتری یزدکان، بدلان و مزرعه بهطور مجزا بهترتیب 79، 49 و 13 درصد بود. این ضریب برای همه ایستگاههای هیدرومتری استان مقدار 47 درصد را نشان داد.پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93005420140220The effect of fire on production, canopy cover, composition, density and soil cover of the habitat, case study: Alpine rangelands of Zagheh basinاثر آتشسوزی بر تولید، تاجپوشش، ترکیب، تراکم و پوشش خاک سطحی رویشگاه، مطالعه موردی: مراتع ییلاقی حوزه آبخیز زاغه لرستان27528110187910.22092/ijwmse.2014.101879FAرضا سیاهمنصوردانشجوی دکتری، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقاتحسین ارزانیاستاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهرانمحمد جعفریاستاد، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهرانسید اکبر جوادیاستادیار، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقاتعلی طویلیدانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تهرانJournal Article20131020The fire is one of the factors that have effect on the natural cycle of ecosystem. This project was established to deal with the effect of the fire on quality features of habitat in the research site of rangelands plants of Zagheh Gorge.It was occur at Khoramabad northeast 35 Km with 33° 29" N, and 48° 42" E, being at 1960 meters above the sea level. This study was formed by travel method, We Used Transects 200 m and plots 1 m that chose vegetation type and plants morphology Both Control area and treatment in Comparison Conclusion show that there are difference significant between canopy cover in the control area, and the fire (p<0.01). Also, after two years, there are not difference significant between organic matter, litter, pebble and rock (p<0.01). But there are significant difference between Soil Conservation level inside and outside of the fire area (p<0.01).This Statistics show that there are difference between the plant production of Class I and III in the control area and the fire with 30.32 and 5.54 in control area and 24.84 and 2.72 gr/m2 in the fire area (p<0.01). The Control area with 69.32 Percent of Canopy Cover is better than the fire area with 51.6(p<0.01) so, high percent of Canopy cover in the Control treatment caused heap of crucibles and numerous branches in this area. Forbs plants, decreased from 46.8 % in the control Canopy Cover area to 35.6 % in the fire area; whereas, grasses increased from 53.2 percent in the control area to 64.4 percent in the fire area. So, the fire is effective on increase of grasses and decrease of forbs.آتشسوزی عامل اساسی در تغییرات اکوسیستمهای مرتعی و حوزههای آبخیز است. هدف از این پژوهش بررسی تاثیر آتشسوزی بر خصوصیات کمی و کیفی رویشگاه و حفاظ پوششی خاک در برابر قطرات باران در مراتع مورد مطالعه است. منطقه انجام بررسی، ایستگاه تحقیقاتی گیاهان مرتعی گردنه زاغه در 35 کیلومتری شمال شرقی خرمآباد با عرض جغرافیایی °33 و ′29 شمالی و °48 و ′42 طول شرقی با ارتفاع متوسط 1960 متر از سطح دریا است. این بررسی با روش پیمایش و استفاده از ترانسکتهای 200 متری و پلاتهای یک متری که با توجه به تیپ و مرفولوژی گیاهی ابعاد آن انتخاب شد، صورت پذیرفت. مقایسه نتایج دو عرصه شاهد و تیمار نشان میدهد که بین تاج پوشش آنها اختلاف معنیدار وجود دارد (0.01>P). همچنین، با گذشت دو سال بین مقدار مواد آلی و لاشبرگ و مقدار سنگ و سنگریزه اختلاف معنیداری وجود ندارد (0.01>P)، اما بین مقدار سطح خاک حفاظت شده در شاهد و تیمار اختلاف معنیدار است (0.01>P). این آمار نشان میدهد که بین تولید گیاهان کلاس I و IIIدرعرصههای شاهد و آتشسوزی با مقادیر بهترتیب 30.32 و 5.54 در عرصه شاهد و 24.84 و 2.72 گرم بر مترمربع در عرصه آتشسوزی اختلاف وجود دارد (0.01>P). منطقه شاهد با میانگین 69.32 درصد تاج پوشش نسبت به منطقه آتشسوزی با میانگین 51.6 درصد، در سطح یک درصد، در رتبه برتر قرار دارد. از نظر فرم رویشی، فوربها از 46.8 درصد تاج پوشش در عرصه شاهد به 35.6 درصد در منطقه آتشسوزی کاهش داشتهاند، در حالیکه گراسها از 53.2 درصد در عرصه شاهد به 64.4 درصد در منطقه آتشسوزی افزایش داشتهاند. در نتیجه، آتشسوزی بر افزایش گراسها و کاهش فوربها موثر است. پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93005420140220Determination of critical tail water depth of local scour in the downstream of overflowبررسی تغییرات آبشستگی موضعی پاییندست جتهای ریزشی با تغییر عمق بحرانی پایاب و شکل روزنه28228810188210.22092/ijwmse.2014.101882FAمجتبی صانعیدانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری0000-0001-7747-1132هدا حدیدیدانشجوی کارشناسی ارشد، دانشکده فنی، دانشگاه تهرانمحمد علی بنیهاشمیدانشیار، دانشکده فنی، دانشگاه تهرانJournal Article20130421Investigating local scour phenomena due to jet flow on downstream of hydraulic structure is an important and necessary issue. In this article, the results of a laboratory study about the impact of tail water depth on local scour below of jet flow are provided. Circular, square and rhombus sections with a water jet from a hole, and, with a discharge of 2.46 to 4.8 liters per second, on a medium material bed of d50 of three mm made of sand, with tail water depth ranged from 10 to 24.8 cm, for 60 minutes, was simulated. The dimensions of scour holes were measured and analyzed. Results demonstrated that the maximum scour depth, with increased tail water depth to a certain extent, increased, and then, tail water will be reduced with more depth. It also became clear that the dimensions of scour holes with the following parameters of and their relation with power. Finally, the dimensional relationships for the estimation of scour depth of discharge and the tail water variety have been proposed.<br /><span dir="RTL"><span dir="RTL"><span dir="RTL">بررسی پدیده آبشستگی موضعی ناشی از جتهای ریزشی، در پاییندست سازههای هیدرولیکی، بهمنظور جلوگیری از فرسایش شدید حاصل از آن و به خطر انداختن ایمنی سازه، امری مهم و ضروری میباشد. در این مقاله، نتایج یک مطالعه آزمایشگاهی درباره تاثیر عمق پایاب بر ابعاد آبشستگی موضعی پاییندست جتهای ریزشی، ارائه میشود. ابتدا جت آب از روزنههایی با مقاطع دایرهای، مربع و لوزی شکل، با مساحت یکسان و با دبیهای در محدوده 2.46</span><span dir="RTL"> تا 4.8 لیتر بر ثانیه، بر روی بستری از جنس شن با قطر متوسط برابر سه میلیمتر و با عمقهای پایاب در محدوده 10 تا 24.8 سانتیمتر، ریزش نموده و ابعاد حفره آبشستگی اندازهگیری شد. نتایج تحلیل دادههای آزمایشگاهی بیانگر آن است که با افزایش عمق پایاب تا حد معینی، حداکثر عمق آبشستگی، افزایش یافته و پس از آن، با افزایش بیشتر عمق پایاب، حداکثر عمق آبشستگی کاهش مییابد. همچنین، مشخص شد که ابعاد حفره آبشستگی با پارامترهای بیبعد </span><span dir="RTL">رابطه توانی دارند. در نهایت، روابط بیبعدی برای برآورد ابعاد آبشستگی برای دبیها و عمقهای پایاب مختلف، پیشنهاد شد.</span></span></span>پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93005420140220Climatic zonation with emphasis on wind parameters in Ilam, Khuzestan and Booshehr provincesپهنهبندی اقلیمی با تاکید بر متغیرهای باد در استانهای ایلام، خوزستان و بوشهر28929810188310.22092/ijwmse.2014.101883FAمرتضی خداقلیاستادیار، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اصفهانراضیه صبوحیکارشناس، پایگاه مدیریت خشکسالی کشاورزی اصفهانJournal Article20131207The wind erosion is one of the most striking examples and the most devastating flow identifiers of desertification among the difficult obstacle of development in many countries. The rate of affected area by wind erosion in Iran is more than six times the global average. So, the purpose of this study is climatic zonation in west and south-west of Iran with emphasis on wind. In this study, 77 annually and monthly climate variables were selected within and adjacent areas of studied location from weather stations of the Weather Organization of Iran. To reduce the number of variables and determining effective factors, factor analysis with varimax relation was used, and then the spatial distribution of the factor score area plotted in Surfer Ver. 10. The result of the factor analysis identified six factors of heating temperature-precipitation, wind mean speed, prevailing wind speed, relative humidity, the fastest wind speed and solar radiation. These factors included 24.01, 19.78, 14.65, 12.66, 9.85 and 3.09 percent and in total 84 percent of the data variance. In this region seven climate zones were determined with Ward method that include moderate Mediterranean region with relatively fast winds, hot and semi-arid region with fast winds, hot and relatively arid region with calm air, extreme hot, arid and windy with fast winds, extremely hot, arid and windy, relatively hot and semi-arid with calm air, extremely hot and arid with relatively fast winds that extend on 17, 10.5, 15.1, 22.1, 7.9, 9.9 and 17.4 percent of the study area, respectively.فرسایش بادی یکی از بارزترین مصادیق و اصلیترین شناسههای جریان ویرانگر بیابانزایی محسوب شده و در شمار مهمترین مشکلات مانع راه توسعه و عمران در اغلب کشورهای قرار گرفته است. نسبت سطوح مناطق تحت تأثیر فرسایش بادی در ایران بیش از شش برابر متوسط جهانی است. از اینرو، هدف این پژوهش، پهنهبندی اقلیمی منطقه غرب و جنوب غرب کشور با تکیه بر عوامل باد است. در این بررسی، 77 متغیر اقلیمی در بازههای زمانی ماهانه و سالانه از ایستگاههای هواشناسی وابسته به سازمان هواشناسی کشور در داخل و مناطق مجاور منطقه مورد بررسی انتخاب و برای کاهش تعداد متغیرها و تعیین عوامل موثر از تحلیل عاملی بهروش تجزیه مولفههای اصلی با دوران واریماکس استفاده شد. سپس، توزیع مکانی امتیازات عاملی در محیط Surfer ver10 ترسیم شد. نتایج تحلیل عاملی، شش عامل دمای گرمایشی-بارش، متوسط سرعت باد، سرعت باد غالب، رطوبت نسبی، سریعترین سرعت باد و تابش را شناسایی کرد که این عوامل بهترتیب 24.01، 19.78، 14.65، 12.66، 9.85 و 3.09 درصد و در مجموع 84 درصد واریانس دادهها را شامل میشوند. در این منطقه، هفت پهنه اقلیمی بهروش وارد تعیین شد که شامل ناحیه معتدل مدیترانهای با بادهای نسبتاً سریع، ناحیه گرم و نیمهخشک با بادهای سریع، ناحیه گرم و نسبتاً خشک با هوای آرام، ناحیه بسیار گرم و خشک و بادی با بادهای سریع، ناحیه بسیارگرم و خشک و بادی، ناحیه نسبتاً گرم و نیمهخشک با هوای آرام، ناحیه بسیارگرم و خشک و شرجی با بادهای نسبتاً سریع است که بهترتیب 17، 10.5، 15.1، 22.1، 7.9، 9.9 و 17.4 درصد از مساحت را در منطقه مورد مطالعه به خود اختصاص میدهند.پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمهندسی و مدیریت آبخیز2251-93005420140220Variations of runoff and sediment in soils containing different clay contents under two successive eventsتغییرات رواناب و رسوب در خاکهای با مقادیر رس متفاوت طی دو بارش متوالی29930910188410.22092/ijwmse.2014.101884FAمهدی بشریدانشجوی دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرسحمید رضا مرادیدانشیار، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه تربیت مدرسمیر مسعود خیرخواهدانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداریمجید جعفری خالدیاستادیار، دانشکده علوم ریاضی، دانشگاه تربیت مدرسJournal Article20130716Study of soil erosion without simplification of experimental conditions is difficult and sometimes impossible. Soil clay content has significant relationships with soil aggregates stability and infiltration, that these relationships in various clay contents may be positive or negative. Many properties of soil in successive rainfalls can be changed and also affect on runoff and sediment production. Hence, this study attempted to investigate the effect of soil clay content on runoff and sediment production during successive rainfalls under rainfall simulator using erosion plots and eliminates the effects of the overlapping factors. To achieve these aims, 1.5 m2 erosion plots containing soil without clay, combined with 0, 10, 20, 30, 40 and 50 percent of clay soil in three replications, respectively (totally 18 plots) and then were subjected to two successive runs under 70 mmh-1 rainfall intensity for 30 minutes and 24-hours intervals. Sampling and measuring the volume of runoff during rainfall was done each 2.5 minutes. Based on observed data, the amounts of observed sediment in the second runs were 1.5 to 2 times higher than those found in first runs (with a total average of 9/2 and 15/0 grams per liter, respectively for first and second runs), but amounts of runoff in 0 and 10 percent of clay soil mixtures were higher in first runs (2613 and 2045 volumes in milliliters, respectively), whereas for the other mixtures, runoff volume in second runs were higher (2694, 2677, 2315 and 2752 volumes in milliliters for 20, 30, 40 and 50 percent of clay mixtures, respectively). Finally, the statistical analysis showed that in both successive runs in all mentioned soils containing various clay soil mixtures, runoff and sediment values were different significantly (p<0.01). The results showed that there are significant temporal variations within soil properties and also soil clay content has great effects on the quality and quantity of soil erosion process.بررسی فرسایش خاک، بدون سادهسازی شرایط آزمایش، مشکل و گاهی غیرممکن است. محتوی رس خاک با پایداری خاکدانهها و نفوذ، ارتباط معنیداری دارد که در مقادیر مختلف رس بهصورت معکوس یا مستقیم نمایان میشود. خصوصیات خاک نیز طی رگبارهای متوالی تغییر یافته و در نتیجه بر میزان تولید رواناب و رسوب اثر میگذارند. از اینرو پژوهش حاضر تلاش نمود با استفاده از شبیهساز باران و کرتهای فرسایشی تولید رواناب و رسوب طی رگبارهای متوالی در خاکهای با محتوی رس مختلف را بررسی نموده و اثر سایر عوامل متداخل را حذف کند. در این راستا کرتهای 1.5 مترمربعی با ترکیب صفر، 10، 20، 30 ، 40 و 50 درصدی از خاک رس در خاک فاقد رس، هر کدام در سه تکرار (مجموعاً 18 کرت) بهمدت نیم ساعت تحت دو آزمون متوالی بارش به شدت 70 میلیمتر در ساعت و با فاصله زمانی 24 ساعته قرار گرفتند. نمونهبرداری و حجمسنجی رواناب طی رگبارها در هر 2.5 دقیقه انجام گرفت. با توجه به مقادیر مشاهدهای، غلظت رسوب در آزمون دوم 1.5 تا 2 برابر بالاتر از آزمون اول بود (میانگین کل برای آزمونهای اول و دوم بهترتیب 9.2 و 15 گرم در لیتر)، اما حجم رواناب تولیدی از ترکیب صفر و 10 درصدی خاک رس، در آزمون اول بالاتر (بهترتیب مقادیر 2613 و 2045 میلیلیتر) و در سایر ترکیبها، حجم رواناب در آزمون دوم بالاتر بود (مقادیر 2694، 2677، 2315 و 2752 میلیلیتر بهترتیب برای ترکیبهای 20، 30، 40 و 50 درصد رس). نهایتاً تحلیلهای آماری نیز نشان داد که در تمامی درصدهای ذکر شده از ترکیب رس، اختلاف مقادیر رواناب و رسوب بین آزمونهای بارش اول و دوم معنیدار (0.01>p) است. نتایج موید تغییرات معنیدار در ویژگیهای عرصه پژوهش طی زمان و نیز اثر بالای محتوی رس خاک در کمیت و کیفیت پدیده فرسایش است.