نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• پرویز گرشاسبی ¹
• داود قربانپور ²

¹ دکترای حفاظت آب و خاک از دانشگاه دولتی کشاورزی ارمنستان

² دانشجوی دکتری، دانشکده منابع طبیعی، دانشگاه کشاورزی و منابع‌طبیعی ساری

چکیده

فرسایش خاک از مشکلات اساسی حوزه­‌های آبخیز کشور به‌ شمار می‌­رود. تحلیل اقتصادی اثرات احیای آبخیزها در ایران کمتر صورت گرفته است. محاسبه ارزش اقتصادی اقدامات حفاظت خاک  به‌دلیل تاثیر شاخص­‌های ترکیبی و عدم ارزش اقتصادی مشخص در بازار دشوار می­‌باشد. در این پژوهش، اثربخشی فعالیت­‌های حفاظت خاک به کمک روش ارزش فعلی خالص در زیرحوضه میان­‌بیشه در حوزه آبخیز طالقان، استان البرز مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. این حوضه، به‌دلیل داشتن اقدامات حفاظت خاک در یک دوره زمانی مناسب برای تجزیه و تحلیل و وجود سابقه ارزیابی تکنیکی، انتخاب شد. ابتدا، تدقیق اطلاعات پایه با استفاده از سامانه اطلاعات جغرافیایی، بررسی میدانی و شناسایی و اندازه­‌گیری شاخص­‌های سود و هزینه صورت گرفت. سپس، ارزش اقتصادی سه شاخص اصلی هزینه و شش شاخص ترکیبی سود شناسایی و تعیین شد. با تلفیق داده‌­های موجود شاخص‌­های اقتصادی شامل ارزش خالص فعلی (NPV) و نسبت سود به هزینه برآورد شدند. ارزیابی‌ها نشان می‌­دهد که احیای آبخیز میان­‌بیشه در دوره تحلیل 30ساله با استفاده از نرخ تنزیل 15 درصد از لحاظ اقتصادی در اراضی دارای قابلیت بهره­‌وری نسبی مانند مراتع کوهستانی و اراضی تپه­‌ای بدلند با فرسایش بالا توجیه­‌پذیر است و NVP مثبت را در پی دارد. همچنین، 25 درصد از مجموع سودها مربوط به درآمدهای درون حوضه، 55 درصد مربوط به درآمدهای پایین­‌دست حوضه و 20 درصد مربوط به حوضه­‌های مجاور و ناشی از کاهش خطر سیلاب است.

عنوان مقاله [English]

Economic evaluation of soil conservation practices, case study: Mian ‎Bisheh Sub-basin in ‎Taleghan Watershed

نویسندگان [English]

• Parviz Garshasbi ¹
• Davood Ghorbanpour ²

¹ Ph.D, University of Agriculture of Armenia

² Ph.D Student, Faculty of Natural Resources, Sari University of Agricutural sciences and Natural Resources, Iran

چکیده [English]

Soil erosion is one of the critical issues in Iranian watersheds. There are fewer quantitative economic analysis of soil conservation practices effects in Iran. Economic evaluation of soil conservation activities is difficult due to the effect of combined indices and lack of market economic value. In this research, the effects of soil conservation practices are analyzed using Net Present Value (NPV) method in Mian Bishe Sub-basin of Taleghan Watershed in Alborz Province, Iran. This sub-basin was selected due to acceptable period of soil conservation practices for analysis and its technical evaluation experiences.  First, basic data were updated using GIS, field survey and identification and measurement of benefit and cost indices. Then, economic value of three main cost indices and six combined benefit indices were identified and computed. Economic indices, including NPV and benefit-cost ratio were estimated by integrating available data. Evaluations show that rehabilitation of Main Bishe Sub-basin in a 30 years period with a discount rate of 15 percent has economic justification in lands with comparative productivity, including mountainous rangelands and hilly badlands with high rate of soil erosion and positive NPV. Also, 25 percent of the total benefits comes through onsite, 55 percent through down streams and 20 percent through neighboring sub-basins and due to reduced flooding risk.

کلیدواژه‌ها [English]

• Benefit-cost analysis
• net present value
• Productivity
• Spatial and temporal status
• ‎Watershed rehabilitation