نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی اکبر داودی راد ¹
• داود نیک‌کامی ²
• مهدی مردیان ³

¹ مربی، مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی مرکزی

² دانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری

³ کارشناس ارشد، دانشکده علوم کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه گرگان

چکیده

افزایش تولید و سطح رفاه آبخیزنشینان توأم با کاهش فرسایش خاک همیشه در محور برنامه­های مدیریتی حوزه­های آبخیز است. بهینه­سازی کاربری اراضی یک استراتژی کارآمد در این زمینه می­باشد که می­تواند اهداف توسعه پایدار را محقق سازد. در این پژوهش، با استفاده از مدل برنامه­ریزی خطی و سامانه اطلاعات جغرافیایی، بهینه­سازی کاربری اراضی در حوزه آبخیز آدینه مسجد شازند استان مرکزی به‌کمک نرم­افزار Lingo 11.0 انجام شد. مدل برنامه­ریزی خطی در سه سناریوی وضعیت فعلی، وضعیت اعمال مدیریت و وضعیت استاندارد، برای دو هدف افرایش درآمد و کاهش فرسایش خاک تعریف شد. نتایج حاصل از اجرای مدل نشان داد که میزان فرسایش در وضعیت فعلی 1.27 درصد، در وضعیت اعمال مدیریت اراضی 18.69 درصد و در وضعیت استاندارد 26.93 درصد کاهش می­یابد. همچنین، میزان درآمد خالص سالانه در وضعیت فعلی 18.56 درصد کاهش یافته؛ اما در وضعیت اعمال مدیریت اراضی 48.01 درصد و در وضعیت استاندارد 220.07 درصد افزایش دارد. با توجه به این­که در سناریوی شرایط فعلی کاربری اراضی، ارزش وزنی کاهش فرسایش خاک (1.27 درصد) به‌مراتب بسیار کمتر از ارزش وزنی کاهش درآمد (18.56 درصد) است، لذا بهینه­سازی کاربری اراضی در حوزه آبخیز مطالعاتی بدون اعمال مدیریت و یا استاندارد کردن اراضی با در نظر گرفتن هم­زمان دو تابع هدف امکان­پذیر نیست.

کلیدواژه‌ها

• افزایش تولید
• توابع هدف
• جدول سیمپلکس
• سناریوهای مدیریتی
• کاهش فرسایش خاک

عنوان مقاله [English]

Land use optimization using two-objective linear programing model in Adineh Masjed Shazand watershed

نویسندگان [English]

• Ali Akbar Davoodirad ¹
• Davood Nikkami ²
• Mehdi Mardian ³

¹ Scientific Board, Agricultural and Natural Resources Research Center, Markazi, Iran

² Associate Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Iran

³ MSc, Faculty of Agricultural Sciences and Natural Resources, Gorgan University, Iran

چکیده [English]

Increasing in production and welfare of rural household along with soil erosion mitigation are the most important objects of a watershed management program. Land use optimization is an efficient approach that leads to a sustainable development plan. In this research, the land use optimization was applied using a two-objective linear programing model and geographic information systems by Lingo 11.0 software in Adineh-Masjed Shahzand watershed of Markazi province, Iran. The model was defined with three scenarios of current conditions, applying management conditions, and standard conditions for two objectives of maximizing net benefits and minimizing soil erosion. Results showed that the annual soil erosion decreased by 1.27, 18.69 and 26.93% in current land use, land use management, and standard land use conditions, respectively. Also annual net income decreased by 18.56% in current land use; but increased by 48.01 and 220.07% in land use management and standard land use conditions, respectively. Considering weighting value of decreased soil erosion of 1.27% that is less than weighting value of decreased net income in current conditions, land use optimization with no management practices or land standardization is not justifiable.

کلیدواژه‌ها [English]

• Management scenarios
• Objective functions
• Production increase
• Simplex tableau
• Soil erosion mitigation