نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

• جهانگیر پرهمت

دانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

هدف از این پژوهش ارزیابی مدل­‌های منطقه­‌ای در برآورد دبی جریان سالانه در سطوح مختلف احتمال می­‌باشد. بدین منظور حوضه­‌های کرخه، کارون و دز در جنوب غرب ایران انتخاب شد. سپس در این منطقه، آمار مشاهده­‌ای دبی در 108 ایستگاه هیدرومتری و بارندگی در 208 ایستگاه بارا‌ن­‌سنجی مورد استفاده قرار گرفت. همچنین، پارامترهای مورد استفاده در تحلیل منطقه­‌ای شامل مساحت، طول مستطیل معادل، شیب، ضریب گراویلیوس، بارندگی، طول آبراهه اصلی، شیب آبراهه اصلی، ارتفاع متوسط حوضه، تراکم زهکشی و محیط حوضه می‌باشد. در بررسی و تحلیل همگنی حوضه­‌های هیدرولوژیک از روش آنالیز خوشه­‌ای و تابع تشخیص استفاده شد. برای ارزیابی مدل­‌های به‌دست آمده از هر منطقه همگن، داده­‌های مشاهده­‌ای یک حوضه که در واسنجی این مدل­‌ها استفاده نشده بودند، به‌کار گرفته شد. نتایج تحلیل مدل­‌های همبستگی چند متغیره نشان داد که دبی جریان در سطوح مختلف احتمال دارای ضریب همبستگی بالایی با 10 عامل منتخب بوده، ولی رابطه دبی با  چهار عامل اول مستقیم و با شش عامل بعدی معکوس می­‌باشد. نتایج پژوهش نیز نشان داد که شدت جریان با بارندگی رابطه معکوس داشته ولی عمق جریان دارای رابطه مستفیم است. بعلاوه، روابط یک متغیره و دو متغیره دبی با مساحت و دبی با مساحت و بارندگی همبستگی بالایی با ضریب بین 0.52 تا 0.8 را نشان داد.

کلیدواژه‌ها

• تحلیل خوشه‌ای
• روابط آبدهی
• مناطق همگن
• منطقه‌بندی هیدرولوژیکی
• همبستگی هیدرولوژیکی

عنوان مقاله [English]

Investigation of regional relations of probable annual water ‎yield in hydrologic units: a case study in Karkheh, Dez and Karun ‎basins

نویسنده [English]

• Jahangir Porhemmat

Associated Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, ‎Education and Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

چکیده [English]

The study aimed to evaluate the regional models in estimation of probable annual water yield in hydrologic units of Karkheh, Dez and Karun watersheds, located in south-west of Iran. Afterward, observational data of discharge and precipitation were used from 108 hydrometeric stations and 208 rain gauges. Area, equivalent rectangle length, slope, Gravilios coefficient, precipitation, main stream length, main stream slope, mean watershed elevation, drainage density and perimeter were accounted in regional analysis. The cluster analysis and discriminate function was used in homogeneity analysis of hydrologic units. The results of multiple regression showed a high correlation between observed and computed data (0.98 and 0.99). It was also found out that annual discharge had a direct correlation with the first four above variables, and an inverse correlation with the other factors. The results showed that the annual yield can be precisely predicted by the area. Finally, the results showed that the annual depth of runoff yield over watershed had a high correlation with area and precipitation in a bi-variable regression model with regression coefficients of 0.52 to 0.8.

کلیدواژه‌ها [English]

• cluster analysis
• Homogeny region
• Hydrologic Regression
• Hydrologic zoning
• Water ‎yield equations