نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• علی اصغر آل شیخ ¹
• زهرا چترسیماب ²
• بهزاد وثوقی ³
• مهدی مدیری ⁴
• محمد صادق پاکدامن ⁵

¹ استاد، دانشکده مهندسی نقشه‌برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیرالدین طوسی

² دانشجوی دکتری، دانشکده منابع طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

³ دانشیار، دانشکده مهندسی نقشه‌برداری، دانشگاه صنعتی خواجه نصیر طوسی

⁴ دانشیار، گروه جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه صنعتی مالک اشتر

⁵ دانشجوی دکتری، دانشکده منابع‌ طبیعی و محیط زیست، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد علوم و تحقیقات تهران، ایران

چکیده

فرونشت سطح زمین از جمله مخاطرات محیطی است که بشر در دهه‌های اخیر به‌دلیل برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در دشت‌ها با آن مواجه است. آبخوان دشت مرودشت نیز در سال‌‏های اخیر به‌صورت چشم‌‏گیر با این پدیده روبه‌‏رو شده است. قرار گرفتن بناهای تاریخی مانند تخت جمشید در این آبخوان، مسئله بررسی فرونشست را حائز اهمیت می­‌نماید. پژوهش حاضر، به بررسی رابطه بین میزان فرونشست و برداشت بی‌رویه از منابع آب زیرزمینی در آبخوان مرودشت پرداخته است. در این پژوهش، به‌ منظور بررسی تغییرات سطح آب زیرزمینی از روش زمین‌آمار کریجینگ و برای برآورد میزان فرونشست سطح زمین از روش تداخل‌سنجی تفاضلی راداری و از تصاویر راداری COSMO-SkyMed استفاده شد. نتایج نشان داد، میانگین افت سالیانه آب زیرزمینی برابر با 45 سانتی‌متر می‌باشد. از طرفی، بیشترین میزان فرونشست در منطقه کناره در بین بازه زمانی 1392.07.09 تا 1392.11.12 برابر 2.5 سانتی‌متر و حدود 15 درصد منطقه دارای نشستی کمتر از یک سانتی‌متر در این دوره زمانی می‌باشد. در این دشت با مقایسه نقشه افت سطح آب زیرزمینی و نقشه جابه‌جایی سطح زمین مشخص می‌شود، در نواحی که افت سطح آب زیرزمینی بیشتر بوده است، بیشترین میزان جابه‌جایی نیز رخ داده است و تقریبا به ازای هر 45 سانتی‌متر افت تراز آب زیرزمینی حدود یک سانتی‌متر زمین در این منطقه دچار نشست می‌شود. مقایسه بین وسعت و الگوی فرونشست حاصل از نتایج تکنیک تداخل‌سنجی راداری با موقعیت، تراکم چاه‌ها و برداشت آب‌های زیرزمینی در این دشت نشان می‌دهد که فرونشست درست در همان مناطقی که تراکم این چاه‌ها و برداشت از منابع آب زیرزمینی زیاد است، اتفاق افتاده است.

کلیدواژه‌ها

• استان فارس
• دشت مرودشت
• زمین‌آمار
• کریجینگ
• COSMO-SkyMed

عنوان مقاله [English]

Surveying subsurface abandonment due to groundwater irregular removal using radar interferometry technique, Marvdasht Aquifer

نویسندگان [English]

• Aliasghar Alesheikh ¹
• Zahra Chatrsimab ²
• Behzad Vosoghi ³
• Mahdi Modiri ⁴
• Mohammad Sadegh Pakdaman ⁵

¹ Professor, GIS Engineering Department, K.N. Toosi University of Technology, Tehran, Iran

² PhD Student, Faculty of Natural Resources and Environmental, Science and Research, Islamic Azad University, Tehran, Iran

³ Associate Professor, Faculty of Geodesy and Geomatics Engineering Department, K.N. Toosi University of Technology, Iran

⁴ Associate Professor, GIS Department, Malek Ashtar University of Technology, Iran

⁵ PhD student , Faculty of Natural Resources and Environmental, Science and Research, Islamic Azad University, Tehran, Iran

چکیده [English]

Earth's subsidence is one of environmental hazards that humankind faces in recent decades due to the extraction of groundwater resources in the plains. Over the past years, the desertification of plains in Iran has caused a great deal of economic and social damages to the country due to the decline in groundwater levels. Marvdasht Plain Aquifer has been significantly affected by this phenomenon in recent years. On the other hand, considering the location of historical monuments like Persepolis in this village, the issue of subsidence checking is important. Therefore, the present study investigates the relationship between the amount of groundwater extraction and subsidence situation in this region. In this study, Kriging statistical method was used to study the changes in groundwater level, and radar differential interferometry and COSMO-SkyMed radar images were used to estimate the rate of subsidence. Results showed that the average annual groundwater loss is 45 centimeters. On the other hand, the highest rate of subsidence in the oblast area is between 2.5 centimeters and about 15% of the area has a subsidence of less than one cm in the period from 2013/10/01 to 2014/02/01. Comparing the map of the groundwater level and the map of the earth's surface displacement, showed that the areas with the highest groundwater abundance have the highest displacement and ground falls about one cm for every 45 cm of groundwater level drop. Comparison between amplitude and subsidence pattern obtained from the results of radar interferometry technique with location, the density of wells and groundwater abstraction in this plain shows that subsidence has occurred in the same areas where the density of these wells and extraction of groundwater resources is high.

کلیدواژه‌ها [English]

• COSMO-SkyMed
• Fars Province
• Geostatistics
• Kriging
• Marvdasht Plain