نادرقلی ابراهیمی؛ علیرضا اسلامی؛ فرود شریفی
چکیده
در شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک کشور، فقر پوشش گیاهی و کوهستانی بودن حوزه‌های آبخیز، با تمرکز و تبدیل رواناب به سیلاب، سالانه خسارات جانی و مالی فراوانی به مراکز صنعتی، شهری و روستایی وارد می‌شود. در طراحی و ایمن‌سازی پروژه‌های عمرانی، برآورد آستانه شروع رواناب یکی از مهمترین عوامل موثر در دقت برآورد حجم ...
بیشتر
در شرایط اقلیمی خشک و نیمه‌خشک کشور، فقر پوشش گیاهی و کوهستانی بودن حوزه‌های آبخیز، با تمرکز و تبدیل رواناب به سیلاب، سالانه خسارات جانی و مالی فراوانی به مراکز صنعتی، شهری و روستایی وارد می‌شود. در طراحی و ایمن‌سازی پروژه‌های عمرانی، برآورد آستانه شروع رواناب یکی از مهمترین عوامل موثر در دقت برآورد حجم و شدت سیل محسوب شده و محاسبه دقیق آن می‌تواند منجر به صرفه‌جویی در هزینه اجرایی و بهینه‌کردن ابعاد سازه‌های فنی شود. در این پژوهش، برای بررسی عوامل مؤثر در تعیین آستانه شروع رواناب از داده‌های باران‌ساز و شبیه‌سازی رایانه‌ای استفاده شد. با استفاده از دستگاه باران‌ساز، باران در شدت‌های هشت تا 40 میلی‌متر در ساعت و مدت‌های 15، 30، 60 و 120 دقیقه شبیه‌سازی و آستانه شروع رواناب در هر آزمایش اندازه‌گیری شد. با استفاده از مقادیر اندازه‌گیری شده و به‌کارگیری روش‌های رگرسیونی چند متغیره خطی و غیرخطی، مدل‌های مناسبی برای برآورد آستانه شروع رواناب بر اساس عوامل و ویژگی‌های بارش، خاکشناسی و زمین به‌دست آمد. نتایج نشان داد که عمق و شدت بارندگی به‌عنوان عوامل اقلیمی، پوشش گیاهی و شیب به‌عنوان عوامل زمین و نوع بافت شنی و رسی نیز به‌عنوان عوامل خاکشناسی، متغیرهایی موثر در تعیین آستانه شروع رواناب هستند. ارتباط عوامل مستقل یاد شده و مشارکت آن‌ها به‌نحوی است که تخمینگر معنی‌دار برای آستانه شروع رواناب در منطقه می‌باشند. نتایج این پژوهش بیانگر ارتباط معنی‌داری بین مقادیر مشاهداتی و برآوردی آستانه شروع رواناب است، به‌نحوی که روابط رگرسیونی بین این مقادیر ضریب تبیینی معادل 0.98 را نشان داد.
علیرضا اسلامی؛ جهانگیر پرهمت؛ نادرقلی ابراهیمی
چکیده
حلیل کمی آورد رودخانه‌ها و برآورد جریان در مناطق اندازه‌گیری شده و تعمیم آن به نقاط فاقد آمار در برنامه‌ریزی منابع آب، مدیریت حوزه‌های آبخیز و اراضی زراعی پایین‌دست دارای اهمیت ویژه‌ای است. همچنان‌که جانمایی و طراحی بهینه سازه‌های کنترلی و انحراف جریان در نقاط برداشت و بهره‌برداری از بندها و سدها، نیازمند آگاهی از اطلاعات ...
بیشتر
حلیل کمی آورد رودخانه‌ها و برآورد جریان در مناطق اندازه‌گیری شده و تعمیم آن به نقاط فاقد آمار در برنامه‌ریزی منابع آب، مدیریت حوزه‌های آبخیز و اراضی زراعی پایین‌دست دارای اهمیت ویژه‌ای است. همچنان‌که جانمایی و طراحی بهینه سازه‌های کنترلی و انحراف جریان در نقاط برداشت و بهره‌برداری از بندها و سدها، نیازمند آگاهی از اطلاعات آبدهی در سطوح مختلف احتمالاتی دارد. در این پژوهش، آمار آبدهی ایستگاه‌های هیدرومتری واقع در رودخانه‌های حوزه‌های آبخیز استان‌های اصفهان، مرکزی، قم، تهران، همدان و قزوین جمع‌آوری و مورد بررسی قرار گرفت. ایستگاه‌های آبسنجی دارای آمار مناسب از نظر کمی و کیفی، در یک دوره زمانی مشترک انتخاب شدند. آزمون تحلیل خوشه‌ای با توجه به پارامترهای تأثیرگذار، سه گروه همگن از حوزه‌های آبخیز را در منطقه نشان داد. با توجه به تحلیل احتمالاتی آبدهی متوسط سالانه بر مبنای توزیع آماری مناسب برازش داده شده، مقادیر آبدهی با دوره‌های بازگشت مختلف برآورد شد. با استفاده از پارامترهای هیدرولوژیکی و مورفومتری، روابط منطقه‌ای آبدهی با دوره‌های بازگشت مختلف برای مناطق همگن استخراج شد. سپس برای ارزیابی و دقت روابط رگرسیونی به‌دست آمده، تعدادی ایستگاه آبسنجی شاهد، در هر منطقه انتخاب شد. در منطقه پژوهش، عوامل مساحت، شیب متوسط، شیب آبراهه اصلی، طول و ضریب گراویلیوس حوضه از مهمترین پارامترهای تاثیرگذار در تخمین آبدهی تشخیص داده شد. میزان خطای برآوردی بر اساس معیار جذر میانگین خطا، بیانگر کمترین خطای در برآورد آبدهی با دوره بازگشت دوساله معادل 1.2، 5 و 7.6 و بیشترین میزان خطا در برآورد آبدهی 100ساله معادل 14.4، 32.8 و 18 به‌ترتیب در گروه همگن یک، دو و سه به‌دست آمد.
