حمیدرضا معصومی؛ علیرضا حبیبی؛ محمد رضا غریب‌رضا
چکیده
در سال‌های اخیر سیلاب در رودخانههای مناطق ساحلی، موجب تحمیل متناوب خسارات میلیاردی شده است. عوامل مورفومتریک رودخانه و محیط‌های پیرامون آن و پیش‌بینی شرایط آینده می‌تواند در برنامه‌ریزی و آمایش دشت‌های ساحلی موثر و ضروری واقع شود. دشت ساحلی دشتیاری در منتهی‌الیه جنوب شرقی ایران قرار گرفته است. وقوع سیلاب‌های ...
بیشتر
در سال‌های اخیر سیلاب در رودخانههای مناطق ساحلی، موجب تحمیل متناوب خسارات میلیاردی شده است. عوامل مورفومتریک رودخانه و محیط‌های پیرامون آن و پیش‌بینی شرایط آینده می‌تواند در برنامه‌ریزی و آمایش دشت‌های ساحلی موثر و ضروری واقع شود. دشت ساحلی دشتیاری در منتهی‌الیه جنوب شرقی ایران قرار گرفته است. وقوع سیلاب‌های شدید و مخرب، در سال‌های اخیر منجر به خسارات گسترده به اراضی کشاورزی و تاسیسات، ابنیه و ساکنان این منطقه شده است. در این پژوهش، تصاویر ماهواره‌ای لندست 5، 7 و 8 سال‌های 1987، 2001 و 2019، تصویر ماهواره‌ای سنتینل-2 سال 2020، بررسی‌های میدانی و نرم‌افزارهای Envi 5.3 ،ArcGIS 10.4.1 و Idrisi TerrSet به‌عنوان ابزار تحقیق بهره گرفته شد. ابتدا، مقادیر احتمال تغییرات کاربری اراضی در سال 2019 بر مبنای زنجیره‌های مارکوف به‌دست آمد. بر این اساس بیشترین احتمال وقوع تغییرات بین واحدهای رودخانه و دشت به میزان 24.87 درصد و مزارع و رودخانه به میزان 23.5 درصد حاصل شد. سپس، نقشه بیش‌بینی سلول اتومات سال 2019 و ضریب کاپای کلی 95 درصد به‌دست آمد. باتوجه به دقت و صحت خروجی مدل سلول اتومات مارکف، نقشه پیش‌بینی کاربری اراضی و مورفولوژی رودخانه برای سال 2030 تهیه شد. با برازش دو نقشه سال 2019 و پیش‌بینی 2030 تغییرات محتمل در محیط رودخانه به‌دست آمد و شش نقطه بحرانی در کانال رودخانههای کاجو، دشتیاری و باهو مشخص شد. در نهایت، به‌منظور تطابق نتایج با رویدادهای طبیعی، رویداد سیلاب ژانویه 2020 منطقه دشتیاری مورد بررسی قرار گرفت.
علیرضا حبیبی؛ حمیدرضا پیروان
چکیده
رتبه‌بندی فرسایش‌پذیری سازندهای زمین‌شناسی حوزه‌های آبخیز، در شناسایی و تعیین اولویت زیرحوضه‌ها از منظر تصمیم‌سازی و عملیاتی در مدیریت حوضه از اهمیت خاصی برخوردار است. از این‌رو، تحقیق حاضر با هدف اولویت‌بندی اجرای عملیات حفاظت خاک در زیرحوزه‌های آبخیز حبله‌رود واقع در شمال گرمسار بر اساس درجه حساسیت واحدهای ...
بیشتر
رتبه‌بندی فرسایش‌پذیری سازندهای زمین‌شناسی حوزه‌های آبخیز، در شناسایی و تعیین اولویت زیرحوضه‌ها از منظر تصمیم‌سازی و عملیاتی در مدیریت حوضه از اهمیت خاصی برخوردار است. از این‌رو، تحقیق حاضر با هدف اولویت‌بندی اجرای عملیات حفاظت خاک در زیرحوزه‌های آبخیز حبله‌رود واقع در شمال گرمسار بر اساس درجه حساسیت واحدهای سنگی به فرسایش انجام شد. روش کار بر پایه نظر کارشناسی و عملیات میدانی آزمایش شبیه‌ساز باران و مقایسه با نتایج مدل‌های تجربی برآورد فرسایش و رسوب استوار بود. نتایج حاصل از اجرای آزمایش شبیه‌ساز باران برای رتبه‌بندی فرسایشی زیرحوضه‌ها با نتایج حاصل از مدل‌های تجربی PSIAC ،EPM و SWAT مورد مقایسه قرار گرفت. نتایج نشان داد که رتبه‌بندی فرسایشی زیرحوضه‌ها بر اساس شبیه‌ساز باران در 12 زیرحوضه از 21 زیرحوضه با نتیجه سه مدل یاد شده هم‌خوانی کامل دارد. در شش زیرحوضه با دو مدل و در سه زیرحوضه باقی‌مانده فقط با یک مدل هم‌خوانی داشته است. نتایج شبیه‌سازی باران، بیشترین تطابق را با مدل PSIAC با رسوب ویژه 9.02 تن در کیلومتر مربع در سال ارائه کرده، بر اساس نتایج داده‌های مشاهداتی ایستگاه رسوب‌سنجی بنکوه، رسوب ویژه 8.02 تن در کیلومتر مربع در سال بدون در نظر گرفتن بار بستر مشخص شد که مدل PSIAC مطمئن‌ترین نتیجه برآورد رسوب را ارائه کرده است. بدین ترتیب، هم‌خوانی نتایج شبیه‌ساز باران در رتبه‌بندی فرسایشی زیرحوضه‌ها با مدل PSIAC، نشان می‌دهد که نتایج رسوبدهی حوضه مبتنی بر واحدهای سنگ‌شناسی به کمک باران‌ساز قابل اطمینان بوده، می‌توان با تکیه بر داده‌های مشاهداتی سهل‌الوصول باران‌ساز، نسبت به اولویت‌بندی حوضه‌های مشابه به فرسایش با درجه اطمینان 90 درصد اقدام و نتایج آن را در اولویت مکانی انجام کارهای حفاظتی حوضه‌ها به‌کار بست.
علیرضا حبیبی؛ امیر صفاری؛ امیر کرم
چکیده
فرایند فرسایش یکی از مهم‌ترین فرایند تخریب سنگ‌ها در طبیعت به‌ویژه در اقلیم نیمه‌خشک می‌باشد. اولویت‌بندی پتانسیل رسوب‌زایی آن‌ها از مسائل پر اهمیت برای مدیران و برنامه‌ریزان حوزه‌های آبخیز است. این مطالعه در حوضه حبله‌رود و شمال شهر گرمسار با هدف بررسی و مقایسه سهم رسوبدهی سازندهای مارنی و غیرمارنی انجام شده است. برای ...
بیشتر
فرایند فرسایش یکی از مهم‌ترین فرایند تخریب سنگ‌ها در طبیعت به‌ویژه در اقلیم نیمه‌خشک می‌باشد. اولویت‌بندی پتانسیل رسوب‌زایی آن‌ها از مسائل پر اهمیت برای مدیران و برنامه‌ریزان حوزه‌های آبخیز است. این مطالعه در حوضه حبله‌رود و شمال شهر گرمسار با هدف بررسی و مقایسه سهم رسوبدهی سازندهای مارنی و غیرمارنی انجام شده است. برای این منظور نقشه واحدهای لیتولوژیکی به‌عنوان واحد کاری در سامانه اطلاعات جغرافیایی تهیه شد. سپس، پتانسیل مقدار رسوب بر اساس رسوب جمعآوری شده از دستگاه شبیه‌ساز باران کامفورست با شدت چهار میلیمتر در دقیقه و تداوم 10 دقیقه در دو گروه لیتولوژی مارنی و غیرمارنی انجام شده است. نتایج نشان داد، در حوضه حبله‌رود سهم رسوبدهی، اراضی مارنی و غیرمارنی بهترتیب 40.6 و 59.4 درصد بوده است. در حالی که از لحاظ وسعت اراضی مارنی و غیر مارنی بهترتیب 21.4 و 78.6 درصد است. رسوب ویژه اراضی مارنی در کل حوضه 2.38 تن در هکتار بوده که دو برابر رسوب اراضی غیرمارنی است. تحقیق حاضر نشان داد که استفاده از دستگاه شبیه‌ساز باران به‌منظور رتبه‌بندی سهم رسوبدهی حاصل از سازندها، برای پژوهشگران حوزه‌های آبخیز روشی مناسب، جهت برآوردی صحیح از میزان فرسایش می‌باشد.
