فرهاد میثاقی؛ پریسا عسگری؛ مریم نوری
چکیده
مقدمهوجود آب برای کشاورزی، از اهمیت بالایی برخوردار است و با وجود بحران آبی که همه ساله هم بهصورت کمی و هم بهصورت کیفی شدیدتر میشود، باید بهطور جدی به این مساله توجه شود. منابع آب شامل آبهای سطحی و زیرزمینی میشود که از نظر کیفی، آبهای سطحی در معرض خطر بیشتری هستند، بنابراین، برای حفظ آنها باید منابع آلودگی را شناخته ...
بیشتر
مقدمهوجود آب برای کشاورزی، از اهمیت بالایی برخوردار است و با وجود بحران آبی که همه ساله هم بهصورت کمی و هم بهصورت کیفی شدیدتر میشود، باید بهطور جدی به این مساله توجه شود. منابع آب شامل آبهای سطحی و زیرزمینی میشود که از نظر کیفی، آبهای سطحی در معرض خطر بیشتری هستند، بنابراین، برای حفظ آنها باید منابع آلودگی را شناخته و راهکارهای مناسب برای پیشگیری یا رفع این آلودگیها ارائه شود. مواد و روشها در این پژوهش، چرخه انتقال فسفات در حوزه آبخیز زنجانرود با استفاده از مدل SWAT شبیهسازی شده است. برای واسنجی و اعتبارسنجی از نرمافزار SWAT-CUP و مقادیر اندازهگیری شده شدت جریان متوسط ماهانه در ایستگاه آبسنجی سرچم بین سالهای 1996 تا 2013، استفاده شده و برای تحلیل حساسیت نیز 26 پارامتر حساس، انتخاب شده است. سه گزینه برای شیوه آبیاری، سه گزینه برای میزان کود مصرفی و دو گزینه تلفیقی تعریف شده است. بهمنظور تحلیل عدم قطعیت از شاخصهای p-factor و r-factor و برای تحلیل کیفیت نتایج مدل، از دو شاخص ضریب تعیین (R2) و ضریب نش-ساتکلیف (NS)، استفاده شده است. نتایج و بحثدر مرحله واسنجی رواناب ماهانه در خروجی حوضه، ضرایب r-factor ،p-factor ،R2 ، NS، بهترتیب 0.27، 0.11، 0.83 و 0.53 و در مرحله اعتبارسنجی بهترتیب 0.60، 0.18، 0.73 و 0.53 بهدست آمده است. نتایج نشان داد که با افزایش سطح آبیاری تحت فشار، میزان آلودگی فسفات در خروجی حوضه تغییر چشمگیری ندارد. در رابطه با میزان کود، کاهش 50 درصدی مصرف کودهای فسفاته، مقدار فسفات ورودی به رودخانه زنجانرود را به میزان 19.2درصد کاهش داده است. از طرفی، افزایش 50 درصدی مصرف کودها، فسفات ورودی را به میزان 17.7 درصد افزایش داده است. نتیجهگیرینتایج حاکی از عملکرد مناسب مدل SWAT و توانایی آن در شبیهسازی مذکور بود. همچنین، با تغییر شیوه آبیاری سطحی به تحت فشار و افزایش راندمان آبیاری، تغییر چشمگیری در میانگین میزان فسفات خروجی از سطح حوضه ایجاد نمیشود. از طرفی با کاهش مقادیر کوددهی و جلوگیری از کوددهی بیرویه بهوسیله کشاورزان، به میزان زیادی میتوان مانع آلودگی منابع آبهای سطحی و زیرزمینی شد.