ایمان صالح؛ مجید خزایی؛ حمیدرضا پیروان؛ بهروز واعظی
چکیده
فرسایش خاک و رسوبگذاری از معضلات اصلی در اغلب حوزههای آبخیز ایران محسوب شده و موجب محدودیتهای اساسی در دستیابی به توسعه پایدار میشوند. ارزانترین و مناسبترین راه حفاظت خاک، استفاده از پوشش گیاهی است و لذا در پژوهش حاضر، به بررسی تاثیر ارتفاع، سطح و تراکم پوشش گیاهی ماشک علوفهای مراغه و ماشک گلشن بر کاهش رواناب و ...
بیشتر
فرسایش خاک و رسوبگذاری از معضلات اصلی در اغلب حوزههای آبخیز ایران محسوب شده و موجب محدودیتهای اساسی در دستیابی به توسعه پایدار میشوند. ارزانترین و مناسبترین راه حفاظت خاک، استفاده از پوشش گیاهی است و لذا در پژوهش حاضر، به بررسی تاثیر ارتفاع، سطح و تراکم پوشش گیاهی ماشک علوفهای مراغه و ماشک گلشن بر کاهش رواناب و رسوب پرداخته شده است. این آزمایش با استفاده از کرتهای استاندارد با ابعاد 1.8×22 متر، شیب نه درصد و جهت شیب شرقی به انجام رسید، بهطوری که در مجموع نه کرت آزمایشی شامل سه تیمار و سه تکرار در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی نصب و اجرا شد. نمونهبرداری رواناب از مخزنهای موجود در انتهای هر کرت انجام و پارامترهای پوشش گیاهی شامل سطح تاج پوشش، تراکم بوته و ارتفاع گیاه در هر نوبت نمونهبرداری، اندازهگیری شد. سپس، میانگین پارامترهای اندازهگیری شده با استفاده از آزمون دانکن مورد مقایسه و تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. بیشترین کاهش حجم رواناب (97 درصد) و غلظت رسوب (94 درصد) برای تیمار ماشک مراغه بهدست آمد. همچنین، مشاهده شد که خصوصیات گیاهی نظیر سطح تاج پوشش و تراکم پوشش گیاهی همبستگی عالی با کاهش رواناب و رسوب و در نتیجه حفاظت آب و خاک دارند. بنابراین، انتخاب رقم و گونه گیاهی، یک گام مهم در افزایش کارایی این روش بیولوژیک بهشمار میرود. بر اساس یافتههای این پژوهش، به منظور حفاظت آب و خاک و نیز کمک به معیشت ساکنین حوزه آبخیز، استفاده از گیاهان علوفهای دیم سازگار با شرایط اقلیمی هر منطقه توصیه میشود و گیاه انتخابی باید خصوصیات مناسب گیاهی مانند سیستم ریشهای و ساقه قوی و متراکم و نیز سطح پوشش مناسب داشته باشد. همچنین، انجام آبیاری اولیه و آبیاری در مراحل مهم رشد گیاه علوفهای دیم مورد استفاده در شرایط خشکسالی و کمبارش توصیه میشود.