نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• رحیم کاظمی ¹
• فرود شریفی ²

¹ مربی، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

² دانشیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

چکیده

برنامه­ ریزی و مدیریت بهینه منابع ­آب حوزه­ های آبخیز نیاز به داده ­های مختلفی از جمله، جریان­ پایه و شاخص آن دارد. این شاخص که متأثر از عوامل مورفومتری، زمین‌شناسی و هیدرواقلیمی است، همواره یکی از موضوعات مهم در هیدرولوژی بوده  است. در این پژوهش با استفاده از داده‌های جریان روزانه رودخانه، جریان­ پایه و شاخص آن، از روش فیلتر رقومی برگشتی دو شاخصه در 43 ایستگاه آب‌سنجی مربوط به حوضه ­های درجه چهار استان کرمان، استخراج شد. پارامترهای هیدرولوژیکی و اقلیمی محاسبه و برآورد و عوامل فیزیوگرافی در محیط GIS استخراج شد. با استفاده از روش آزمون تحلیل­ عاملی از بین 14 پارامتر مؤثر در شاخص جریان­ پایه، شش عامل ثابت ­افت منحنی هیدروگراف، بارش متوسط­ سالانه، تبخیر و تعرق واقعی، نفوذ­پذیری، توپوگرافی (شیب و ارتفاع­) و شماره منحنی، به­ عنوان عوامل مستقل انتخاب شدند. سپس روابط منطقه‌ای به روش‌ رگرسیون­­ خطی، در سطوح معنی ­داری کمتر از یک درصد با ضریب تبیین 0.99 به ­دست آمد. علاوه بر­ این، به ­منظور مقایسه و ارزیابی صحت و کارایی مدل‌های برآوردی، روش آزمون استقلال­ خطاها، نرمال بودن توزیع خطاها و هم­­ خطی مورد استفاده قرار گرفت. از بین عوامل مورد بررسی، مشخصاً روش رگرسیون‌های چند متغیره به ­عنوان بهترین برآورد کننده‌ شاخص جریان ­پایه رودخانه‌ها در منطقه پژوهش، تشخیص داده شدند.

کلیدواژه‌ها

• تحلیل عاملی
• تفکیک هیدروگراف
• فیلتر رقومی
• مدل‌های منطقه‌ای
• مورفومتری

عنوان مقاله [English]

Regional investigation and estimation of base flow index in ‎homogeneous basins of Kerman Providence

نویسندگان [English]

• Rahim Kazemi ¹
• Fourod Sharifi ²

¹ Scientific Board, Soil Conservation and WatershedManagement Research Institute, Agricultural ‎Research, ‎Education ‎and ‎Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

² Associate Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural ‎Research, ‎Education ‎and ‎Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

چکیده [English]

Planning and management of water resources in watersheds require data, including, base flow and its index. These parameters are influenced by morphometric, geologic and hydro climatologic factors and have always been of the most important issues in hydrology. In this research, base flow and related index were extracted from daily stream flow data using two parameters recursive digital filters in 43 hydrometric stations of Kerman Province. Physiographic, climatic and hydrological parameters were calculated in GIS environment. Using factor analysis of 14 parameters, six factors were chosen as the most important independent factors. Then the regional equations were determined, using linear regression at 1% significant level. To compare and evaluate the accuracy and efficiency of the models, independence errors, colinerity and normal distribution of error were tested. Among the factors investigated, multivariate regressions were identified as the best estimator of base flow index in the study area.

کلیدواژه‌ها [English]

• Digital filter
• factor analysis
• Hydrograph separation
• Regional Models‎