نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسندگان

• احمد فاتحی‌مرج ¹
• فرزاد حسینی حسین‌آبادی ²

¹ استادیار، پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری، سازمان تحقیقات، آموزش و ترویج کشاورزی، تهران، ایران

² کارشناس ارشد منابع آب، دانشکده مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شریف

چکیده

خشک­سالی پدیده‌ای است که نمی‌توان از بروز آن جلوگیری نمود، اما با مدیریت جامع‌نگر و علمی می‌توان از بروز خسارات ناشی از آن کاست. برای کاهش میزان خسارات نیاز به یک برنامه تدوین شده می‌باشد. بدین منظور باید تلاش کرد تا دستیابی به دستورالعمل‌های اجرایی کارساز برای مناطق مختلف کشور بر اساس شرایط آب و هوایی آن مناطق و بررسی‌های میدانی به‌منظور شناخت بهتر از شرایط اقتصادی و اجتماعی امکان پذیر شود. این مقاله به شرح چگونگی و مراحل تدوین نخستین برنامه مدیریت ریسک خشک­سالی کشاورزی برای یک منطقه به‌عنوان پایلوت می‌پردازد. این بررسی به مدت سه سال از سال 88 تا 90 به طول انجامید. در این راستا کارگاه‌های آموزشی و نشست‌های تخصصی برگزار و بررسی‌های میدانی انجام شد که بر اساس شناخت از منابع اقتصادی و اجتماعی در حوضه پایلوت و نتایج نشست‌های مدیران محلی و ساکنین آن مراحل برنامه اجرایی تهیه شد. همچنین، در راستای اجرای این تحقیق، اطلاعات مختلف اقلیمی و کشاورزی، اطلاعات محلی در منطقه جمع‌آوری شد و روشی برای ارزیابی میزان آسیب‌پذیری بخش‌های مختلف کشاورزی در منطقه ارائه شده است. برنامه بر اساس نظرات کارشناسی و تجارب موجود در جهان و شرایط حاکم بر منطقه مورد نظر به‌صورت نه فاز مختلف تدوین شده است. با توجه به درآمد متوسط 41 میلیارد ریالی این حوضه از کشاورزی و دامپروری میزان خسارات وارده در خشکسالی ضعیف تا بسیار شدید از 3.450 میلیارد ریال تا 10.350 میلیارد ریال متغیر است. مجموعه این نه فاز مراحل پایش، پیش‌بینی و هشدار را به‌صورت تیم‌های کاری تعریف نموده و با مشارکت ذینفعان و تصمیم‌گیران به شکلی مدیریت می‌شود که تا میزان خسارات خشکسالی از 30 تا 47 درصد (بستگی به شدت خشکسالی) کاهش پیدا کند.

کلیدواژه‌ها

• ارزیابی آسیب‌پذیری
• الگوهای اجرایی
• پایش خسارات
• شاخص‌های خشک‌سالی
• کاهش خسارات

عنوان مقاله [English]

Agricultural drought risk management, case study: Alamot Gazvin catchment

نویسندگان [English]

• Ahmad Fatehi marj ¹
• Farzad Hosseini Hosseinabadi ²

¹ Assistant Professor, Soil Conservation and Watershed Management Research Institute, Agricultural Research, ‎Education and ‎Extension Organization (AREEO), Tehran, Iran

² MSc, Water Resources Management, Sharif University of Technology, Iran

چکیده [English]

Drought is a phenomenon which is not preventable, but its outcomes could be mitigated by a holistic and scientific managerial vision. In order to approach to this goal, some practical frameworks is needed for different parts of the country, in respect to their climates. This paper is introducing development of the first agricultural drought risk management plan by experts of Agricultural Drought Management (ADM) for a pilot area. This project lasted for three years from 2009 to 2011. In this project some educational workshops and specialized meetings were held and have helped the plan to be more succeeded. At first, all needed climatic and agricultural information were collected and then a program for agricultural risk assessment in the region were selected. The drought plan was developed with a nine steps proposed method, in respect to advice of experts. Considering the average income of 41 billion Riyals from agricultural and animal husbandry activities, damages costs of poor to very severe drought varied from 3.450 to 10.350 billion Rials. Agricultural drought risk management plan can reduce drought damages from 30 to 47 percent, depended on drought intensity.

کلیدواژه‌ها [English]

• Agricultural drought risk management
• Alamut Catchment
• Mitigation and drought damage
• monitoring
• Risk Assessment